Günümüzde karbon emisyonu bilim insanlarının çözmeye çalıştığı önemli bir sorundur. Karbon emisyonu, atmosfere yayılan karbondioksit (CO2) gazının miktarıdır. Doğal yollarla atmosfere tonlarca karbondioksit yayılır. Doğal karbon emisyonunun en büyük kaynağı, okyanuslar ile atmosfer arasındaki karbondioksit değişimidir. İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler solunum işlemi sırasında karbondioksit yayarlar. Bunlarla birlikte, doğada ölen hayvan ve bitkiler toprağa karışırken atmosfere yine karbondioksit karışır. Ancak bunların hepsi doğal karbon emisyonudur ve milyonlarca yıldır doğa bu dengeyi sağlamaktadır.
Endüstri devriminden bu yana atmosferimizde giderek artan karbon emisyonu, diğer sera gazları ile beraber, küresel ısınmanın ve çevre krizlerinin baş aktörü olmuştur. Kendi coğrafyamızda ve dünyanın farklı yerlerinde normalde görülmeyen doğa olaylarının ve afetlerinin ana sorumlusu da yine karbon emisyonu sebebiyle iklimde meydana gelen değişimlerdir.
Karbon Emisyonu Nedir ve Neden Önemlidir?
Karbon emisyonu özü itibariyle doğanın dengesinin bir parçasıdır ve oldukça gereklidir. Hayvanların nefes verişinden toprağa karışmalarına kadar birçok biyolojik etkileşim karbon üretir. Bu karbonu aynı zamanda bitkilerin fotosentez için kullandıkları bir besin olarak da düşünebiliriz çünkü fotosentez temel olarak bitkilerin doğadaki karbondioksiti alıp oksijen olarak geri salmasıdır. Dünyadaki karbonun çoğunluğunun da yer üstünde değil, yer altında olduğunu da unutmayalım.
Ancak karbon emisyonunu doğanın dengesinin bir parçası olmaktan çıkaranlar da yine bizleriz. Fosil yakıt kullanımı temel olarak yer altında bulunması gereken karbonu yer üstüne çıkarmaktır. Fosil yakıtlar aracılığı ile yer yüzüne çıkardığımız yüksek miktardaki karbonu doğa kendi kendine dengelemekte zorlanır. Bu işlevi üstelenecek ormanları kesip endüstriyel malzeme veya yerleşim yeri olarak kullandığımız gerçeğini eklediğimizde karşımıza farklı bir durum çıkar. Böyle yaparak hem doğal olmayan yollardan yer üstündeki karbonu artırırız hem de bu karbonu oksijene çevirecek olan bitkilerin sayısını azaltırız.
Peki karbon doğanın bir parçası ise yer üstünde olmasının ne kötülüğü olabilir? Karbon, diğer sera gazları (metan, azot oksit, florin gazı gibi) ile birlikte isminden de anlaşılacağı üzere, atmosferimizde bir sera etkisi yaratır, dünyaya çarpıp yeniden uzaya dönmesi gereken güneş ışınların atmosferde kalmasına sebep olur. Bu doğal olmayan ve çoğunluğu insan elinden çıkan döngü, sıkça duyduğumuz küresel ısınmanın, buzulların erimesinin, deniz seviyelerinin yükselmesinin de baş sebebidir. Karbon emisyonu doğal bir süreç olmakla beraber günümüzdeki haliyle iklim krizini tetikler.
Karbon Emisyonunun ve Sera Gazının Artmasının Sebepleri Nelerdir?
Dünyanın milyonlarca yıllık geçmişine baktığımızda dönem dönem karbon emisyonunun ve sera gazlarının arttığını görürüz. Ancak, bugün bahsettiğimiz doğal olmayan karbon emisyonunun ve sera gazı salınımının asıl müsebbibi yine insan ve onun endüstriyel kalkınma pratikleridir. Enerji olarak asıl ham maddenin fosil yakıtlar oluşu, karbonu oksijene çevirecek canlıların ormanlarda ve denizlerde gitgide azaltılması insanın kendi eliyle yaptığı işlerdir. Elbette ki endüstriyel kalkınma ve katma değer yaratma modern dünyamızın zorunluluklarından ancak bunun karbon emisyonunu ve sera gazlarını artırmadan yapmak da daha meşakkatli olsa da imkansız değildir. Yani farklı mecralardan duyduğumuz Sürdürülebilir Kalkınma söyleminin temeli de buna dayanır.
Karbon Emisyonunu Etkileyen Sektörler
Karbon emisyonunu etkileyen ana sektörleri yüzdesel olarak sırasıyla beş kategoride toplayabiliriz. Bunlar; Elektrik ve Enerji Üretimi, Endüstriyel Üretim, Tarım, Hayvancılık ve Orman İşleri, Ulaşım ve son olarak da Ev Tüketimi’dir. En büyük payı ise Elektrik ve Enerji Üretimi alır. Zira küresel olarak hala enerjinin asıl maddesi kömür ve petrol gibi fosil yakıtlardır ve karbon salınımları en üst düzeydedir. Endüstriyel Üretim de sadece enerjiyi kullanmakla kalmaz fabrikalardan çıkan karbondioksit çoğunlukla filtresiz olarak atmosfere salınır. Tarım, Hayvancılık ve Orman İşleri de hem enerjinin kullanımı hem de ormanların azaltılması yolu ile sera gazı etkisine katkıda bulunmaktadır. Ulaşım araçlarının birçoğunun petrol bazlı yakıtları kullandığını düşünürsek listede bulunması oldukça doğal.
