Kalp atış hızını ve kandaki oksijen seviyesini ölçebilen, gerektiğinde kayıt altına alabilen, acil durumlarda sesli ve görsel alarmlarla uyarı verebilen tıbbi cihazlardan biri de pulse oksimetredir. Pulse oksimetreler, hastanın o anki sağlık durumunu izlemeye yarar. Ayrı bir cihaz olarak kullanılabilenler olduğu gibi başka cihazların içeriğinde mevcut olanlar da vardır. Hastabaşı monitörleri buna örnek verilebilir. Tüm pulse oksimetreler benzer metotlarla ölçüm yapar. Kandaki oksijeni ölçerken dokudan geçebilen ışık miktarından faydalanır. Hastadan kan almaya gerek kalmadan kullanılabilen, güvenli, ağrısız ve çabuk sonuç veren cihazlardır. Cihaz çeşitleri arasında ölçüm algoritması, sensör kalitesi, batarya ve alarm gibi özellikler açısından farklar vardır. Cihazların kullanımını olumsuz etkileyen bazı faktörler de mevcuttur. Bu faktörlerden en az şekilde etkilenmek için hastaya uyumlu ve kaliteli bir pulse oksimetre seçilmelidir. Aksi halde ölçüm sonuçları hatalı olabilir. Hastanın durumu ve ihtiyaçları önceden belirlenerek, yeni veya ikinci el fark etmeksizin hastaya en uyumlu pulse oksimetrenin tercih edilmesi gerekir.
Pulse oksimetrelerin çalışma prensibi dokulardan geçen ışıktan faydalanmak üzere geliştirilmiştir. Sensör üzerinde ışık kaynağı ve algılayıcı bulunur. Sensör aparatının arasına parmak veya kulak memesi gibi organlar yerleştirilerek ölçüm sağlanır. Cihazlar, alyuvarların içinde bulunan hemoglobinin oksijen tutup tutmamasına göre renk analizi yaparak çalışır. Alyuvarların oksijen taşıma miktarına bağlı olarak kanın renk tonunda değişiklik olur. Oksijen oranını saptamak için kanın rengi kullanılır. Bol oksijenli kan, parlak kırmızı renktedir ve pulse oksimetreden gönderilen ışığın çoğunu absorbe eder. Cihaz bir taraftan kırmızı ve kızılötesi ışık gönderir, diğer tarafta bulunan algılayıcı sayesinde de oksijen ölçümünü sağlar. Karşı tarafa ulaşan ışık miktarının ölçümü ile kandaki oksijen saturasyonu tespit edilir ve cihaz ekranına gösterilir.
Pulse Oksimetre Çeşitleri Nelerdir?
Stabil ve hatasız çalışma açısından değerlendirilirse şu şekilde bir sıralama yapılabilir: Konsol tipi > bilek tipi > el tipi > parmak tipi
- Bilek Tipi Pulse Oksimetre
- El Tipi Pulse Oksimetre
- Konsol Tipi Pulse Oksimetre
- Parmak Tipi Pulse Oksimetre
Bilek Tipi Pulse Oksimetrelerin Özellikleri Nelerdir?
Bilek tipi pulse oksimetreler genellikle çok hareketli hastalarda kullanılır. Cihaz kısmı hastanın bileğine bir saat gibi takılır ve ölçüm sensörü parmağa sabitlenerek bir kablo vasıtasıyla cihaza bağlanır. Hasta hareket etse bile cihaz ve sensör sabit bir şekilde durur ve hastanın hareketlerinden çok fazla etkilenmez. Hastanın bileğine sabitlendiği için cihazın düşme riski de yoktur. Hem el bileğinde hem ayak bileğinde kullanıma uygundur. Batarya veya pille çalışan modelleri bulunur. Uyku testlerinde kullanılabilen, hafızalı çeşitleri de vardır. Ölçüm kayıtları özel bir yazılım vasıtasıyla bilgisayara aktarılabilir. Ayrıca, cihazın ekranı sayesinde ölçüm parametreleri ve grafikleri anlık olarak izlenebilir. Bilek tipi cihazlarda, gelişmiş sesli ve görsel alarm sistemi mevcuttur. Hem yetişkin hem de çocuk modelleri piyasada bulunabilir. Sadece hastaların değil aynı zamanda sporcuların da tercih ettiği ürünlerden biridir.
El Tipi Pulse Oksimetrelerin Özellikleri Nelerdir?
El tipi pulse oksimetreler konsol tipi olanlara göre nispeten küçüktür. Elde tutulabilecek kadar büyüklüğe ve ağırlığa sahip olan cihazlardır. Batarya veya pille çalışan modelleri bulunur. Çoğu bataryalıdır ve adaptör vasıtasıyla şarj edilebilir. Hastanın yanı başında, masa üzerine konarak veya serum askısına asarak sabitlenebilir. Ölçüm sensörü parmağa sabitlenerek bir kablo vasıtasıyla cihaza bağlanır. Cihazlarda, gelişmiş sesli ve görsel alarm sistemi mevcuttur. Hem yetişkin hem de çocuk modelleri piyasada bulunabilir. Ekranı sayesinde ölçüm parametreleri ve grafikleri anlık olarak izlenebilir. Hafızalı olanlar yazılım vasıtasıyla bilgisayara bağlanabilir ve geçmiş kayıtlar bilgisayar üzerinden incelenebilir.
Konsol Tipi Pulse Oksimetrelerin Özellikleri Nelerdir?
Konsol tipi pulse oksimetreler diğerlerinden biraz daha büyük ve ağırdır. Bu durum taşıma zorluğu oluştursa da bazı avantajlar sağlar. Konsol tipi olanların çoğu bataryalıdır. Yüksek batarya kapasitesine sahip olabildiği için elektrik kesintilerinde ve transfer esnasında daha uzun süre hizmet edebilir. Ölçüm kalitesi de diğer modellere göre daha iyidir. Ölçüm sensörü parmağa sabitlenerek bir kablo vasıtasıyla cihaza bağlanır. Cihazlarda, gelişmiş sesli ve görsel alarm sistemi mevcuttur. Hem yetişkin hem de çocuk modelleri piyasada bulunabilir. Ekranı sayesinde ölçüm parametreleri ve grafikleri anlık olarak izlenebilir. Ekran boyutu da diğerlerine göre büyüktür. Özel yazılım vasıtasıyla bilgisayara bağlanabilir ve geçmiş kayıtlar bilgisayar üzerinden incelebilir.
Parmak Tipi Pulse Oksimetrelerin Özellikleri Nelerdir?
Parmak tipi pulse oksimetreleri piyasada çok uygun fiyatlara bulmak mümkündür. Kullanımı oldukça basittir. 50-60 gram olan bu cihazlar genellikle pille çalışır. Bazı modelleri bataryalıdır ve adaptörü vasıtasıyla şarj edilebilir. Çoğu model, pil veya batarya biterken ekranı üzerinde düşük güç uyarısı vererek kullanıcıyı uyarır. Saturasyon ve kalp atış hızıyla ilgili alarmları olanlar da mevcuttur. Doğrudan parmağa takılabilen mandallı bir tasarıma sahiptir. Yetişkinlere ve çocuklara uygun modelleri piyasada bulunabilir. Ekranı sayesinde ölçüm parametreleri ve grafikleri anlık olarak izlenebilir.
Ölçüm Sonuçlarını Etkileyen Sebepler Nelerdir?
Tüm pulse oksimetreler benzer metotlarla ölçüm yapar. Cihazlardaki farklar ölçüm algoritması, sensör kalitesi, batarya ve alarm gibi özelliklerdir. Cihazların kullanımını olumsuz etkileyen bazı faktörler vardır. Bunlardan en az şekilde etkilenmek için kaliteli bir pulse oksimetre tercih edilmelidir. Aksi halde ölçümler yanlış olabilir. Böyle bir durumda hastaya gereksiz müdahale edilmesi veya riskli bir durum söz konusuyken müdahale edilmemesi gibi sorunlar yaşanabilir. Hastanın yaşamsal fonksiyonları tehlikeye atılabilir.
Yeni veya ikinci el fark etmeksizin pulse oksimetre tedarik ederken öncelikle aşağıdaki durumları göz önünde bulundurmak gerekir:
- Hastanın hareketli olması veya titremesi
- Kardiyak değişimler
- Tüylü veya üstü boyanmış deride kullanım
- Cihazın bulunduğu ortamın çok sıcak veya soğuk olması
- Hastanın vücudunun çok sıcak veya soğuk olması
- Cihaz ve sensör kalitesi
Pulse oksimetrelerin sensörleri bazı markaların standartlarına göre üretilmiştir. Bu nedenle, soket tasarımına ve ölçüm teknolojisine göre prob (sensör) seçilmelidir. Piyasada çoğunlukla “Nellcor” ve “Masimo” markalarının teknolojileri kullanılır. Problar bu markalara uyumlu olacak şekilde seçilmelidir. Cihaza uygun olmayan sensör kullanıldığında ölçüm sonuçları hatalı olur. Nellcor uyumlu ölçüm teknolojisi kullanan cihazlarda Nellcor uyumlu sensörler, Masimo uyumlu ölçüm teknolojisi kullanan cihazlarda ise Masimo uyumlu sensörler kullanılmalıdır. Her sensör her cihaza uygun değildir.
Pulse oksimetrelerin pil veya batarya ile çalışan modelleri mevcuttur. El tipi, bilek tipi ve konsol tipi olanlar genellikle bataryalıdır. Bu tip ürünlerin bazı modelleri ise pilli olabilir. Hatta hem pille hem de bataryayla çalışan cihazlar da vardır. Hatta, bazı pulse oksimetrelerin tansiyon veya ateş ölçer gibi özellikleri de mevcuttur. Bu özellikler genellikle konsol tipi cihazlarda bulunur.
En uygun fiyatlı olarak parmak tipi pulse oksimetreler tedarik edilebilir. Bilek tipi ve el tipi cihazların fiyatları birbirine çok yakındır ve parmak tipi olanlardan yüksektir. Konsol tipi olanlar ise genel olarak hepsinden daha pahalıdır. Cihazların markası ve üretildiği ülkeyle ilgili olarak bazı konsol tipi pulse oksimetreler bilek tipi ve el tipi olanlardan daha uygun fiyatlı olabilir.
2. el pulse oksimetre tercih edilecekse öncelikle hastayla uyumluluğuna ve hastanın tıbbi ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamadığına bakılmalıdır. Aksesuarlarının ve bataryasının durumu sorgulanmalı, yedek parçası bulunabilen garantili bir cihaz seçilmelidir. Gelecekte oluşabilecek sorunlarda yedek parça ve servis hizmeti sağlayabilecek firmalar tercih edilmelidir.
İnsanlar için dikkat edilmesi gereken koşulların neredeyse hepsi veterinerlerin hayvanlar için kullandığı pulse oksimetreler için de geçerlidir.
