
Yapay Zekanın Prostat Kanseri Tanı ve Tedavisindeki Rolü
Prostat kanseri tanı ve tedavisinde yapay zekâ teknolojilerinin önemli katkıları olduğunu vurgulayan Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Tümay İpekçi, bu alandaki gelişmelerin hastalığın erken teşhisi ve tedavi süreçlerinde büyük avantajlar sağladığını belirtiyor. Prof. Dr. İpekçi, “Yapay zekâ, prostat kanserinin manyetik rezonans görüntülemesi (MR) sırasında saptanması, kanserin agresiflik düzeyinin değerlendirilmesi, hastaların hayatta kalma sürelerinin tahmini gibi birçok alanda kullanılmaktadır” diye ifade etti.
Prostat Kanseri Nedir?
Prostat kanseri, erkek üreme sisteminin bir parçası olan prostat bezinin hücrelerinin anormal ve kontrolsüz bir şekilde çoğalması sonucunda meydana gelen kötü huylu tümörlerdir. Prof. Dr. Tümay İpekçi, yapay zekânın da dahil olduğu yenilikçi yöntemlerin, prostat kanserinin daha erken teşhis edilmesine yardımcı olduğunu ve böylece hastaların hayatta kalma umudunu artırdığını vurguladı.
HER 14 KANSERDEN BİRİ PROSTAT
Prof. Dr. İpekçi, prostat kanserinin erkeklerde en sık görülen kanser türlerinden biri olduğunu ifade ederek, “Küresel ölçekte her 14 kanserden biri prostat kanseri olarak teşhis edilmektedir ve erkek kanserleri arasında bu oran %15’tir. Ülkemizde ise prostat kanseri, yüz binde 40,3 sıklık oranıyla erkek kanserleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır” dedi.
BEL, KALÇA VE BACAKTA ŞİDDETLİ AĞRILAR YAPABİLİR
Prostat kanserinin belirtilerinin genellikle hastalığın ileri evrelerinde ortaya çıktığını belirten Prof. Dr. İpekçi, “Hastalığın belirtileri arasında idrar yapmada zorluk, sık idrara çıkma, idrarda veya menide kan bulunması, ereksiyon sorunları, ejakülasyon sırasında ağrı ve istemsiz kilo kaybı yer almaktadır. Prostat kanseri, sinsi bir şekilde ilerleyebilir ve bu nedenle asemptomatik kişilerde tanı konulabilmesi için düzenli tarama yapılması önemlidir. Ayrıca, hastalık sıklıkla kemiklere metastaz yaparak bel, kalça veya bacakta şiddetli ağrılara neden olabilir” dedi.
Tanı Süreci
Tanı sürecinin nasıl işlediğini açıklayan Prof. Dr. İpekçi, “İlk olarak hastanın tıbbi geçmişi ve fizik muayenesi değerlendirilmektedir. Bu süreçte makattan yapılan dijital rektal muayene ön planda yer alır. Sonrasında ise Prostat Spesifik Antijen (PSA) testi uygulanır. PSA, prostat kanseri için tanısal açıdan önemli bir biyokimyasal parametredir. Nihai aşamada ise ultrasonografi eşliğinde alınan ve/veya multiparametrik manyetik rezonans görüntüleme füzyon biyopsisi ile prostat kanserinin histopatolojik tespiti gerçekleştirilir” şeklinde bilgi verdi.
YAPAY ZEKÂ HAYATTA KALMA SÜRELERİNİ TAHMİN EDEBİLİR
Son yıllarda prostat kanseri tanısında yapay zekâ uygulamalarının önem kazandığını belirten Prof. Dr. İpekçi, “Yapay zekâ, bir bilgisayarın çevresindeki dünyayı algılama ve insan aklının verdiği kararları taklit etme yeteneğidir. Prostat kanseri alanında yapay zekâ algoritmaları, tıbbi görüntüleme verilerinden tümörlerin boyut, şekil, doku ve yoğunluk gibi niteliksel bilgilerini otomatik olarak analiz edebilir. Bu veriler üroloğa geri iletilerek prostat tümörünün özelliklerine dair içgörüler sunar. Ayrıca yapılan yapay zekâ çalışmaları, MR görüntülemesi ile prostat kanserinin saptanması, kanserin agresiflik düzeyinin değerlendirilmesi, kemoterapiyi tolere edemeyecek hastaların belirlenmesi gibi konularda önemli bulgular sunmaktadır” dedi.
GEREKSİZ BİYOPSİ RİSKİNİ AZALTIYOR
Klasik tanı yöntemlerine kıyasla yapay zekânın avantajlarını anlatan Prof. Dr. İpekçi, “Yapay zekâ, klinik uzmanların tedavi planlarını hızla ve daha az gecikmeyle düzenlemelerine yardımcı olmaktadır. Prostat kanseri tanısının standardizasyonu ve gereksiz biyopsi riskinin azaltılması açısından büyük umutlar taşımaktadır. Yapay zekâ, prostat MR’larının daha etkili ve verimli bir şekilde yorumlanmasını sağlamak için önemli bir araç olarak değerlendirilmektedir” dedi.
LEZYONLARIN DAHA ERKEN TEŞHİS EDİLMESİNİ SAĞLIYOR
Prof. Dr. İpekçi, yapay zekânın derin öğrenmeye dayalı tanısal yöntemlerle yüksek çözünürlüklü görüntülerde bile gözlemlenmesi zor olan karmaşık özellikleri ortaya çıkardığını belirterek, “Bu durum, doğru teşhis ve risk sınıflaması için kritik öneme sahiptir. Yapay zekâ araçları, net bir süre vermemekle birlikte kesinlikle lezyonların daha erken tespit edilmesine yardımcı olmaktadır. Bu derin öğrenme algoritmalarının tasarımlarına bağlı olarak kanseri doğru saptama oranları %70 ve üzeri olarak belirlenmiştir” şeklinde konuştu.
GELECEKTE OLASI KANSERLER DE TAHMİN EDİLEBİLECEK
Yapay zekânın gelecekte prostat kanseri olasılıklarını tahmin etme yeteneği hakkında bilgi veren Prof. Dr. İpekçi, “Mevcut çalışmalar, yapay zekânın önemli bir hasta triyaj aracı olabileceğini ve radyologlara prostat kanseri tanısal görüntülerini okuma ve olası kanserleri tahmin etme konusunda yardımcı olabileceğini göstermektedir. Ayrıca, klasik yöntemlerle karşılaştırıldığında, nüks ve metastazsız hayatta kalma sürelerini tahmin etme konusunda daha iyi sonuçlar elde edebileceği öngörülmektedir. Prostat kanserinin yavaş ilerleyen bir hastalık olduğunu ve erken evrede saptandığında uygun tedavi yöntemleri ile tam bir iyileşme sağlanabileceğini unutmamak önemlidir” dedi.
KORUNMAK İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Prof. Dr. İpekçi, prostat kanseri riskini azaltmak için dikkat edilmesi gerekenleri şu şekilde sıraladı:
- Bilimsel araştırmalarda ispatlanmış bir önleyici tedavi veya gıda mevcut değildir.
- Akdeniz tipi diyetler gibi bitkisel tabanlı beslenme şekilleri, agresif prostat kanseri riskini önemli ölçüde azaltabilir.
- Kilo kontrolü sağlamak, düzenli egzersiz yapmak ve obeziteden kaçınmak önemlidir.
- Hayvansal protein ve yağ içeriği yüksek gıdaların aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır.
- Sık ejakülasyon, prostat sağlığını destekleyebilir.