Michael Lockshin ve Usta ile Margarita’nın Uyarlaması
Yazar Michael Lockshin, Mikhail Bulgakov’un rejim karşıtı başyapıtı Usta ile Margarita romanından uyarladığı filmde, Putin’in yönettiği Rusya’nın karanlık çağlara geri döndüğünü çarpıcı bir şekilde vurgulamaktadır. Şu ana kadar Rusya’da gerçekleştirilen en yüksek bütçeli yapım olan Usta ile Margarita, 1.2 milyar rublelik bir bütçeye sahiptir. Film, sinemalarda bir aydan fazla gösterim süresi geçirmiş, izleyici sayısı 5.6 milyona ulaşmış ve gişe geliri 20 milyon Avro olmuştur. Eleştirmenlerin %79’u filmi beğenmiş ve olumlu yorumlar yapmıştır. Bu durum, halk ve eleştirmenler nezdinde büyük bir başarı ile sonuçlanmıştır.
Putin yanlısı medya, büyük bir olay haline gelen filmin politik mesajına dikkat çekmiş ve uyarlamanın kalitesini öve öve göklere çıkarmıştır.
KREMLİN’DEN YASAKLAMA
Rus Kültür Bakanlığı, filmin bütçesine önemli miktarda destek sağlamıştı; ancak Rusya, Ukrayna’ya savaş açtıktan sonra durum birdenbire değişmiştir. Kremlin, ekonomik destek verdiği filmi hemen sansürleyerek yasaklamıştır. Rusya-Ukrayna savaşından önce Lockshin, ABD’ye gitmiş ve açıkça Ukrayna’yı desteklediğini belirtmiştir. Yönetmenin kimliği ve duruşu, aşırı dincileri rahatsız etmiştir. Bu durum, filmi satanist ve Rusya karşıtı olarak suçlayan medya ve televizyon propagandalarının yanı sıra sosyal medya tartışmalarının, Usta ile Margarita’nın milyonlarca Rus tarafından sinemalarda izlenmesini engellemesini sağlamıştır.
Baskıcı Stalin dönemini eleştiren bir eser olan Usta ile Margarita, Rus edebiyatının başyapıtı olarak nitelendirilmektedir. Mekânlar ve zamanlar arasında gidip gelen romanın sinemaya uyarlanmasının oldukça zor olduğunu bilen yönetmen, sinemasal anlatımı için akıllıca ve yaratıcı bir çözüm geliştirmiştir. Olayları kronolojik sıraya göre anlatmamak, filmi izleyicilerin daha iyi anlamasını sağlamaktadır.
‘GERÇEK YAZAR SUSARSA ÖLÜR’
1930’larda fütüristik Moskova’da, adı Usta olan ünlü yazar, mesleğinin zirvesindeyken yazınsal bir skandalla karşılaşır. Yazarlar Birliği’nin toplantısında, Usta’nın Ponce Pilate’den esinlenerek kaleme aldığı kitap ve tiyatro oyunu, yetkililere eleştirilerde bulunduğu ve dini eğitim propagandası yaptığı gerekçesiyle yasaklanır. Kitabın editörü Berlioz, romanın satıştan çekileceğini duyurur ve oyun repertuardan kaldırılır. Usta’nın yazarlar birliği kartı elinden alınır. “Hiçbir yazar susmaz, gerçek bir yazar susarsa ölür” diyen Usta, 1 Mayıs gösterileri sırasında Margarita ile tanışır. Evli olan Margarita, Usta’nın ilham perisi ve metresi olur. Onun aşkı ve cesaretlendirmesiyle, yazar kendisi ve çevresi hakkında yeni bir roman yazmaya yeltenir.
Bu romanda, Şeytan Woland kimliğinde, Goethe’nin Faust eserinde olduğu gibi, uşaklarıyla birlikte Moskova’ya gelir. Kentteki yaşamı karıştırarak tiyatroda kara büyü gösterisi düzenlerler. Yetkililer, şair Aloysius’un ihbarı üzerine Usta’nın yeniden sakıncalı bir roman yazdığını öğrenirler. Psikiyatrik hastaneye kapatılan Usta’ya elektro şok yapılarak işkence edilir. Usta, romanını tamamlar ve Margarita’ya vermesi için hemşireye teslim edip intihar eder. Margarita, romanı okuduktan sonra zehir içer ve büyücüye dönüşerek Şeytan’ın balosunda Usta’yı bulur.
KARANLIK RUSYA GERÇEĞİ
Usta’yı canlandıran Yevgeni Tsyganov ile Margarita karakterini canlandıran Yuliya Snigir’in performansları mükemmel bir şekilde sergilenmiştir. Yapımın ses tasarımı, görüntü ve müzik unsurları olağanüstü bir kaliteye sahiptir. Finaldeki kitapların yakılması sahnesi ve Moskova’nın alevlerle dolması oldukça etkileyicidir. Michael Lockshin, Moskova yangını ile günümüz Rusya’sına göndermede bulunmaktadır. Film, genç bir ekip tarafından çekilmiş olup, yönetmenin Ukrayna’ya para yardımı yaptığı ve Ukraynalı belgeselcileri desteklediği bilinmektedir.
Rus sinemasının ünlü oyuncuları Tsyganov ve Snigir, aforoz edilmiştir ve artık Rusya’da oyuncu olarak çalışmaları mümkün değildir. Son iki yıldır, Rusya’daki yeni gerçeklik, Bulgakov’un Stalin rejimini eleştirdiği Usta ile Margarita romanından daha karanlık bir hal almıştır.
