2024 Nobel Fizik Ödülü Sahipleri Açıklandı
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, 2024 Nobel Fizik Ödülü’nün sahiplerini duyurdu. Bu yıl ödül, yapay zeka ve makine öğrenimi alanındaki önemli katkılarıyla tanınan John Hopfield ve Geoffrey Hinton’a verildi. Bu iki bilim insanı, yapay sinir ağları (ANN) ve makine öğreniminin temel yöntemlerini geliştirmeleri nedeniyle bu prestijli ödüle layık görüldüler.
Hopfield, verilerdeki görüntü, bilgi ve diğer örüntü türlerini depolayabilen ilişkisel bir bellek sistemi oluşturmuşken; Hinton, insan müdahalesi olmadan verilerdeki özellikleri tanıyabilen bir yöntem geliştirmiştir. Bu yöntemler, resimlerdeki belirli ögeleri tanımlama gibi karmaşık görevleri yerine getirebilmektedir.
2023 Nobel Fizik Ödülü ise, “maddedeki elektron dinamiklerinin incelenmesi için zamanın en küçük birimi olan, saniyenin bir kentilyonda biri kadar kısa süreli atto saniye ışık darbeleri üreten deneysel yöntemler” keşfeden üç fizikçiye verilmişti: ABD’li Pierre Agostini, Macar Ferenc Krausz ve Fransız Anne L’Huillier.
John Hopfield ve Geoffrey Hinton Kimdir?
John Hopfield, 15 Temmuz 1933’te ABD’nin Illinois eyaletinde dünyaya gelmiştir. California Teknoloji Üniversitesi’nde (Caltech) 1986’da kurulan Hesaplama ve Sinir Sistemleri doktora programının öncülerindendir. 2022 yılında istatistiksel fizik alanında Boltzmann Madalyası’nı Deepak Dhar ile paylaşmıştır. Halihazırda Princeton Üniversitesi’nde Moleküler Biyoloji Profesörü ve Yaşam Bilimleri Profesörü olarak görevine devam etmektedir.
Geoffrey Hinton ise, 6 Aralık 1947’de İngiltere’nin başkenti Londra’da doğmuştur. İngiliz-Kanadalı bilgisayar bilimcisi, yapay sinir ağları konusundaki çalışmalarıyla tanınmakta ve bilim dünyasında “Yapay Zekanın Babası” olarak adlandırılmaktadır. 2018 yılında, yapay zekaya katkılarından dolayı Yoshua Bengio ve Yann LeCun ile birlikte “Bilgisayarın Nobel Ödülü” olarak bilinen Turing Ödülü’nü kazanmıştır. 2023 yılına kadar Google’da (Google Brain) çalışan Hinton, Mayıs 2023’te yapay zeka teknolojisinin riskleri konusundaki endişelerini gerekçe göstererek Google’dan ayrıldığını bildirmiştir. Halen Toronto Üniversitesi’nde Bilgisayar Bilimleri profesörü olarak akademik kariyerine devam etmektedir.
Nobel Ödülleri Hakkında
İsveçli sanayici Alfred Nobel’in vasiyeti doğrultusunda kurulan Nobel Vakfı, 9 Haziran 1900’de insanlığa hizmet eden kişi ve kuruluşlara ödüller vermeye başlamıştır. Nobel Ödülleri, dünya genelinde en prestijli ödüller arasında yer almakta olup, her yıl fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp dallarında en başarılı kişiler veya kuruluşlar ödüllendirilmektedir. Ayrıca, 1968’de İsveç Merkez Bankası tarafından Alfred Nobel’in anısına ekonomi alanında da ödül verilmesi kararlaştırılmış ve ilk kez 1969’da Nobel Ekonomi Ödülü verilmiştir.
Nobel Ödülleri, her yıl Alfred Nobel’in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık’ta düzenlenen özel bir törenle sahiplerine takdim edilmektedir. Ancak, 1901’den bu yana bazı yıllarda ödüller verilmemiştir. Toplamda 49 defa iptal edilen ödüllerin büyük çoğunluğu, Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında gerçekleşmiştir. Ayrıca, Kovid-19 salgını nedeniyle 2020 ve 2021 yıllarında da ödül törenleri yapılamamıştır.
