Rishi Sunak son birkaç haftada binlerce kilometre yol kat etti, ancak İngiltere başbakanı olarak görev süresinin son saatlerine gireceği beklentisini aşamadı.
İngiliz seçmenler perşembe günü ulusal seçimlerde oy kullanacak ve 2005’ten beri yapmadıkları bir şeyi yapmaları bekleniyor: İşçi Partisi’ni hükümete seçmek.
Kampanyasının son iki gününde bir gıda dağıtım deposunu, bir süpermarketi, bir çiftliği ve daha fazlasını ziyaret eden Sunak, “Bu seçimin sonucu önceden belli değil” dedi.
“İnsanlar bir köşeyi döndüğümüzü görebiliyor,” dedi ülkeyi Ekim 2022’den beri yöneten Muhafazakar lider. “Zor birkaç yıl oldu, ancak şüphesiz ki işler şimdi eskisinden daha iyi bir yerde.”
Ancak, partiyi 2019’da ezici bir seçim zaferine taşıyan eski Başbakan Boris Johnson’ın Salı gecesi Muhafazakar Parti mitinginde yaptığı son dakika moral konuşması bile partinin ruh halini iyileştirmeye yetmedi ve çok sayıda medya kuruluşunda yer alan birkaç Muhafazakar bakan ve aday, partilerinin kaybetmeye hazır olduğunu ve hem de büyük bir yenilgiyle.
İşçi Partisi, seçim sonucunu hafife almamak konusunda uyardı ve destekçilerine, kampanya başlamadan önce partiye sağlam bir çift haneli liderlik sağlayan anketler konusunda rehavete kapılmamaları çağrısında bulundu.
Partinin lideri Keir Starmer, altı haftalık kampanyayı seçmenleri merkez sol partisine bir şans vermeleri ve değişim için oy vermeleri konusunda teşvik ederek geçirdi ve anketörlerden uzmanlara ve politikacılara kadar çoğu insan da onların bunu yapacağını bekliyor.
İşçi Partisi, durgun ekonomiyi büyütme, altyapıya yatırım yapma ve Britanya’yı “temiz enerji süper gücü” yapma vaatleriyle nabızları hızlandırmadı.
Ama aslında hiçbir şey ters gitmedi. Parti, iş dünyasının büyük kesimlerinin desteğini ve Rupert Murdoch’un sahibi olduğu Sunday Times gibi geleneksel olarak muhafazakar gazetelerin onayını kazandı.
“İşçi Partisi Nasıl Kazanır (ve Neden Kaybeder)” adlı kitabın yazarı, eski İşçi Partisi adayı Douglas Beattie, Starmer’ın “sessiz istikrarının muhtemelen ülkenin şu anki ruh haliyle örtüştüğünü” söyledi.
“Ülke, bitkin ve bölünmüş bir hükümetten uzaklaşarak yeni fikirler arıyor,” dedi Beattie. “Bu yüzden İşçi Partisi açık bir kapıyı zorluyor.”
Muhafazakarlık
Muhafazakârlar ise gaflarla boğuşuyor.
Kampanya, Sunak’ın 22 Mayıs’ta 10 Downing Street’in dışında sağanak yağışlı bir şekilde duyurulmasıyla uğursuz bir başlangıç yaptı. Bunu Belfast’taki Titanic müzesini ziyaret ederek takip etti ve kampanyasının “batmakta olan bir gemi” olup olmadığı konusunda sorulara yol açtı.
Daha sonra 6 Haziran’da Sunak, Fransa’da D-Day istilasının 80. yıl dönümünü anan anma törenlerine katıldı ve erken ayrıldı, ABD Başkanı Joe Biden ve Fransa’nın Emmanuel Macron’uyla birlikte bir töreni kaçırdı ve önceden kaydedilmiş bir röportaj için oturmayı tercih etti. Siyasi yelpazedeki tepkiler öfkeliydi ve bu konu o zamandan beri onu rahatsız ediyor.
Birkaç hafta süren başarısız görüşmeler ve tuhaf röportajların ardından, Sunak’a yakın birkaç kişinin, seçim tarihi açıklanmadan önce içeriden bilgi kullanarak bahis oynadıkları şüphesiyle kumar düzenleyicisi tarafından soruşturulduğunun ortaya çıkmasıyla tam bir skandal patlak verdi.
Tüm bunlar, Johnson ve ekibinin COVID-19 salgını sırasında Downing Caddesi’nde partiler düzenlemesinden bu yana Muhafazakarlar etrafında toplanan siyasi kaos ve kötü yönetim lekesinden Sunak’ın kurtulmasını zorlaştırdı – ve halefi Liz Truss’ın ekonomik krizi tetikleyen ve zaten ciddi olan geçim maliyeti krizini daha da kötüleştiren fonlanmamış vergi indirimleri paketini duyurmasından bu yana. Sonuçlar o kadar kötüydü ki Truss görevde sadece 49 gün kalabildi.
Ancak pek çok seçmen için güven eksikliği sadece Muhafazakârlara değil, genel olarak politikacılara da yansıyor.
Deneyimli sağcı kışkırtıcı Nigel Farage, Reform UK partisiyle bu açığı kapattı, göçmen karşıtı kültür savaşı söylemiyle manşetlere çıktı ve seçmenlerin dikkatini çekti; aynı zamanda isyancı partisinin, adaylarının çoğunun ırkçı açıklamaları nedeniyle skandallara sürüklenmesine de tanık oldu.
Bu arada merkezci Liberal Demokratlar, Muhafazakarların aleyhine dramatik bir canlanma yaşayacak gibi görünüyor; çevreci Yeşil Parti ise İşçi Partisi’nin daha ılımlı tutumlarından rahatsız olan sol görüşlü seçmenleri kendine çekmek istiyor.
Şimdi ne var?
Ülke genelinde seçmenler değişim istediklerini ancak bunun gerçekleşeceğine dair iyimser olmadıklarını söylüyor.
İngiltere’nin güney kıyısındaki Southampton’da bir liman işçisi olan ve İşçi Partisi’ne mi yoksa Muhafazakar Parti’ye mi oy vereceği konusunda kararsız olan Michelle Bird, “Çalışan bir kişi olarak kimin benim için olduğunu bilmiyorum,” dedi. “Tanıdığınız şeytan mı yoksa tanımadığınız şeytan mı bilmiyorum.”
Londra’nın banliyölerinde yaşayan genç bir ofis çalışanı olan Conner Filsell, çoğu genç İngiliz’in hâlâ hayalini kurduğu bir şey olan, kendi evine sahip olmak istiyor.
“Hala evde yaşıyorum. Kendi evim olmasını çok isterdim ama gidişata bakılırsa bu pek mümkün görünmüyor” dedi.
Londra Şehir Üniversitesi’nde modern tarih alanında kıdemli öğretim görevlisi olan Lise Butler, işaretlerin bunun “Muhafazakarların cezalandırıldığı bir değişim seçimi” olduğuna işaret ettiğini söyledi. Ancak Starmer kazanırsa “önümüzdeki yılların … zorlu olabileceğini” söyledi.
“Muhtemelen soldan ve sağdan çeşitli gerekçelerle sürekli saldırılarla karşı karşıya kalacak,” dedi. “Bu yüzden bu seçimin sonucu oldukça açık olsa da, İşçi Partisi’nin desteğinin önümüzdeki birkaç yıl içinde nasıl görüneceği konusunda tüm bahislerin kapalı olduğunu düşünüyorum.”
Starmer, en büyük zorluğunun “bazı seçmenlerin her şeyin bozuk olduğu, hiçbir şeyin düzeltilemeyeceği yönündeki zihniyeti” olduğunu kabul etti.
“İkincisi, son 14 yıldır verilen ve yerine getirilmeyen birçok söz nedeniyle siyasete karşı bir güvensizlik duygusu,” dedi Salı günü yayıncı ITV’ye. “İçeri girip bunu tersine çevirmeliyiz.”
Birçok seçim uzmanı, 2019’da kaydedilen %67’nin altında, nispeten düşük bir katılım bekliyor. Ancak İşçi Partisi büyük bir çoğunluk ve Muhafazakar Parti’nin zayıflaması durumunda, bu seçim Britanya’nın onlarca yıldır görmediği ölçekte bir ekonomik ve politik dönüşümün habercisi olabilir.
İngiltere’nin batısındaki Cotswold tepelerinde, bal rengi taş binaların bulunduğu şirin bir kasaba olan Moreton-in-Marsh’ta yaşayan 25 yaşındaki Evie Smith-Lomas, bölgenin uzun süredir Muhafazakar Parti milletvekili olan eski milletvekilini görevden alma fırsatını değerlendirdi.
“Bu, 32 yıldır, yani benim hayatta olduğumdan daha uzun bir süredir, sonsuza dek bir Muhafazakar koltuğu oldu,” dedi. “Yeni birinin olasılığı beni heyecanlandırıyor. Yani, herhangi bir işte 32 yıl geçirmek çok uzun bir süre bence. Artık fikirleriniz tükenmiş olmalı.”
