Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Tercih Süreci ve Öneriler

yuksekogretim-kurumlari-sinavi-yks-tercih-sureci-ve-oneriler-NbZEGOpp.jpg

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Tercih Süreci

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçları açıklanmış olup, üniversite adayları için tercih işlemleri 25 Temmuz – 2 Ağustos tarihleri arasında gerçekleştirilecektir. Eğitim uzmanı ve psikolojik danışman Cihan Yeşilyurt, üniversite tercihi yapacak adaylara yönelik önemli önerilerde bulunmuştur. Aşağıda, tercih listesi hazırlarken dikkat edilmesi gereken teknik hususlar detaylandırılmaktadır:

İlk sıralarda, başarı sırasının üzerinde bulunan ve en çok istenilen bölümleri (ilk 4 veya 5 tercih) yazmak önemlidir.
Orta sıralarda, yerleşme olasılığı yüksek olan ve başarı sırasına yakın bölümlere (5 ile 18. tercihler) yer verilmesi önerilmektedir.
Son sıralarda ise, yerleşme olasılığının oldukça yüksek olduğu (19-24. tercihler) bölümlere yer verilmelidir.
Adaylar, tercih edecekleri programı gerçekten isteyip istemediklerini sorgulamalıdır. Okumayı düşünmedikleri bölümleri tercih listesine kesinlikle almamalıdırlar. Ayrıca, puanları yeterli olsa bile, başarılı olma konusunda tereddüt duydukları programları da tercih etmemelidirler; zira bu durum, bir sonraki yıl Ortaöğretim Başarı Puanlarının (OBP) yarı yarıya düşmesine neden olacaktır.
Tercih yaparken istek sırası büyük önem taşımaktadır. Adayların ilgi alanlarına göre en çok istedikleri bölümlerden başlayarak tercih yapmaları daha sağlıklı olacaktır. Açıkta kalmamak adına, istenmeyen bölümlerin tercih listesine alınmaması gerekmektedir.
Tercih edilen bölüm ve üniversiteye dair özel koşulların, tercih kılavuzundan mutlaka okunması gerekmektedir. Birçok aday, özel şartları okumadan tercih yaptıkları için kayıt sırasında sürprizlerle karşılaşabilmektedir.
Yeni açılan bölümlerin puan ve başarı sıraları olmadığından, tercih yaparken adayların kafasında soru işaretleri oluşabilmektedir. Ancak, yeni açılan bölümleri de istek sırasına uygun bir şekilde tercih listesine ekleyebilirler. Yeni açılan bölümle ilgili diğer üniversitelerdeki başarı sıralamalarına bakarak tahmin yürütebilirler.

En Sık Yapılan Hatalar

Her yıl 500 binden fazla üniversite öğrencisinin sınav başvurusu yaptığı göz önünde bulundurulduğunda, tercih hatalarının başında üniversitelerin ve bölümlerin detaylı bir şekilde araştırılmadan tercih edilmesi gelmektedir.
Adaylar, sınav sonuç belgesini doğru yorumlayamayabiliyor. Sonuç belgesindeki puan türlerini, yerleştirme puanlarını ve başarı sıralarını birbirine karıştırabilmektedirler.
ÖSYM’nin internetten yayımladığı Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu, adaylar tarafından genellikle incelenmemektedir. Hatta kılavuzun ÖSYM’nin sitesinde olduğunu bilmeyen adaylar dahi bulunmaktadır.
Kılavuz incelenmediği için yükseköğretim programlarının özel koşulları da göz ardı edilmektedir. Bu nedenle, özel koşul gerektiren bölümlerle ilgili sıkça hata yapılmaktadır.
Birçok aday, başarı sırasına göre değil de puana göre tercih yapılacağını düşünmektedir. Oysa, yükseköğretim programlarının başarı sıralarının dikkate alınması gerekmektedir.
Adayların çoğu, hangi durumda Ortaöğretim Başarı Puanı’nın (OBP) düşeceğini bilmiyor.
Tercihler, istek sırasına göre değil, yüksek başarı sırasından düşük başarı sırasına doğru sıralanabiliyor. İstek sırasına uygun tercih yapılmaması, daha fazla istenen bir programa yerleşmeyi engelleyebilir.

10 Maddede Doğru Tercih Yapmanın Yolları
Kendinizi Tanıyın: Öncelikle, ileride hangi mesleği yaparak mutlu olabileceğinizi düşünün. Sabırlı mı, meraklı mı, yetenekleriniz ve ilgi alanlarınız neler? Kişilik özelliklerinize ve yönelimlerinize göre bir liste oluşturun.
Puan Değil, Başarı Sırasına Bakın: Adayların bazıları puana göre tercih yapıldığını sanmaktadır. Oysa puana değil, başarı sıralamasına göre tercih yapılır. Sınav sonuç belgenizi doğru değerlendirmek için Y-SAY, Y-EA, Y-SÖZ, Y-DİL puanlarının karşılığına denk gelen başarı sıralamasını dikkate almanız gerekmektedir.
Tercihlerinizi İstek Sırasına Göre Yapın: Örneğin, aday 18 binden öğrenci alan bir bölümü daha çok istiyorsa, 14 binden alan bir bölümün üzerine yazabilir.
İstemediğiniz Bir Programı Tercih Listesine Almayın: 24 tercih hakkınızın tamamını kullanmak zorunda değilsiniz. Listenizde istemediğiniz bir bölüme kesinlikle yer vermeyin! Yerleştiğinizde sizi mutlu etmeyecek programları tercih etmemeye özen gösterin. Unutmayın, kaydolmasanız bile gelecek yıl sınava girdiğinizde Ortaöğretim Başarı Puanınızın katkısı yarıya düşecektir.
Kontenjan Karşılaştırması Yapın: Doğru tercih için yükseköğretim programlarının 2023 ve 2024 kontenjanlarını karşılaştırmak önemlidir. Örneğin, 2023’te 50 olan bir kontenjan 60’a çıkmışsa, o programın başarı sıralamasının düşmesi gerektiği değerlendirilebilir.
Kılavuzdaki Özel Koşulları Mutlaka Okuyun: Yükseköğretim programları ile ilgili tüm bilgiler Tercih Kılavuzu’nda mevcut. Ancak adaylar, bu bilgileri okumak konusunda tembellik yapmaktadır. Örneğin, pilotaj bölümü için belirli bir boy ve kilo şartı aranabilmektedir. Tüm bu bilgilerin önemli olduğunu unutmayın ve Tercih Kılavuzu’nu dikkatlice inceleyin.
Yeni Açılan Programları Gözden Kaçırmayın: Yeni açılan yükseköğretim programları Kılavuzda (…) olarak belirtilmiştir. Bu programları istek sıranıza göre listeye ekleyin.
Kontenjanı Doldurulmayan Bölümleri İyi İnceleyin: 2024 Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzunda bazı programların yanına puan ve başarı sırası yazılmamış olabilir. Adaylar, bu programlara geçen yıl talep olmadığı için kontenjanların boş kaldığı sonucunu çıkarmalıdır.
İsim Değişikliği Olan Bölümleri Kontrol Edin: Bazı üniversitelerde, o yıl alınan karar gereği bölüm isimlerinde değişiklikler olabilmektedir. Tercih Kılavuzunda da bu bölümlerin başarı sırası ve puanı gözükmemektedir. Bu nedenle, adayların sadece bu yılın değil, geçen yılın kılavuzuna da göz atmasında fayda vardır.
Tercihlerinizi Rehber Öğretmenlere Gösterin: Son yıllarda eğitim koçu adı altında pek çok kişi adayların tercihleriyle ilgili yorum yapmaktadır. Bu kişiler, işin ehli olmadıkları için yanlış yönlendirme yaparak mağduriyet yaratabilirler. Adaylar, tercih listelerinin son halini mutlaka uzman bir rehber öğretmenle birlikte oluşturmalıdırlar.

Milli Eğitim Bakanlığı’ndan Ailelere Tercih Kılavuzu

Milli Eğitim Bakanlığı, Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) tercih sürecinde ailelere rehberlik etmesi amacıyla “Tercih Süreci Ebeveyn Kılavuzu” hazırlamıştır. Kılavuzda, “tercih süreci, üniversite ve bölümlerle ilgili detaylı bilgilere ulaşılabilecek güvenli adresler, burs olanakları, geçiş imkânları, tercih yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar ve sıkça sorulan sorular” gibi başlıklar yer almaktadır.

Velilerin tercih dönemindeki çocuklarına yaklaşımına yönelik şu öneriler sıralanmaktadır: “Bu süreçte çocuğunuza yönelik destekleyici ve yol gösterici bir tutum sergileyin. Her çocuğun biricik ve kendine özel olduğunu unutmayın. Bu tercih dönemiyle beraber, çocuğunuz hayatının sorumluluğunu alacağı ve belki sizlerden uzakta yeni bir yaşam alanı oluşturacağı bir süreç içerisindedir. Siz de bu süreçte onu motive ederek doğru kararlar alması ve mutlu olacağı tercihler yapması konusunda destekleyici olun. Karar vermenin zor olduğu bu dönemde, çocuğunuzun aklına gelmeyen veya gözden kaçırabileceği ayrıntılar konusunda daha dikkatli davranarak anlamlı bir destek sunabilirsiniz.”

İstenmeyen Programı Listeye Almayın

ÖSYM, Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’nu yayımlamıştır. Adayların 24 tercih hakkı bulunmaktadır, ancak hepsini doldurmak zorunda değillerdir. Kılavuzda sistemin esasları şu şekilde özetlenmiştir:

Her yükseköğretim programına, kılavuzda belirtilen ve bilgisayar ortamında denetlenebilen koşulları taşıyan ve bu programa tercih listesinde yer vermiş olan adaylar arasından kontenjan sayısı kadar öğrenci yerleştirilecektir. Yerleştirme puanlarına göre yapılacak olan yerleştirme işleminde, ilgili yerleştirme puanı yüksek olan adaya öncelik verilecektir.
Bir aday, puanları ne denli yüksek olursa olsun yalnızca bir programa kayıt hakkı kazanabilir. Bu program, adayın yerleştirme puanlarıyla girebildiği en üst tercih olacaktır. Bunun altında kalan tercihler işleme konulmayacaktır.
Merkezi yerleştirme sisteminde, bir adayın kayıt hakkı kazandığı programı sonradan değiştirmesi, yani daha düşük puanla öğrenci alan başka bir programa kaydolması mümkün değildir.
Bir adayın kayıt hakkı kazandığı programın bağlı olduğu yükseköğretim kurumuna gönderilecek bilgilerde, kayıt hakkı kazanan tüm adayların açık kimlikleri, fotoğrafları, puanları, ortaöğretim alan/dalı ve ek puandan yararlanıp yararlanmadığı bilgisi yer alacaktır.
Tercihlerinizi yaparken, kaydolmayı en çok istediğiniz programı en üst tercih olarak yazın; ardından istediğiniz diğer programları sırayla ekleyin. Duruma göre yapabileceğiniz 24 tercihin baştan birkaç tanesini “Puanım yeterli olmayabilir” endişesine kapılmadan, sadece ilginizi göz önüne alarak belirleyebilirsiniz. Ancak, kazansanız bile kaydolmayı istemediğiniz bir programa tercih listenizde yer vermemeniz yararınıza olacaktır.

Okul Birincileri için Tercih Süreci

Kılavuzdaki bilgilere göre, YKS’de başarılı olan okul birincileri, genel kontenjan (öncelikle) ve okul birincileri kontenjanı dikkate alınarak merkezi yerleştirme ile yerleştirme puanlarının elverdiği en üst tercihlerine yerleştirilecektir. Okul birincileri için ayrılan kontenjanlar sınırlı olduğundan, tercihlerinin tümünü çok istenen yükseköğretim programları arasından yapan okul birincileri, puanları yeterince yüksek değilse hiçbir programa kayıt hakkı kazanamayabilirler. Okul birincileri, bu olanaktan yararlanabilmek için tercihlerini puan durumlarını göz önünde bulundurarak dengeli bir şekilde yapmalıdırlar. Depremzede adaylar, 34 yaşını tamamlamış kadınlar, şehit eş ve çocukları, gazi eş ve çocukları ile gazi olan adaylar da genel kontenjan (öncelikle) ve diğer kontenjanlar göz önünde bulundurularak merkezi yerleştirme ile yerleştirme puanlarının elverdiği en üst tercihlerine yerleştirilecektir. Tercihlerinin tümünü çok istenen yükseköğretim programları arasından yapan adaylar, puanları yeterince yüksek değilse hiçbir programa kayıt hakkı kazanamayabilirler. Tüm kontenjan türleri için yerleştirmede öncelik sırası, devlet üniversitelerinde genel kontenjan, okul birincisi, depremzede adaylar ve 34 yaşını tamamlamış kadınlar; vakıf yükseköğretim kurumlarında ise genel kontenjan, şehit eş ve çocukları, gazi eş ve çocukları ile gazi olan adaylar kontenjanı, ardından depremzede adaylar kontenjanı şeklinde olacaktır.

Eşit Puan Halinde Yerleştirme Süreci

Merkezi yerleştirme işleminde bir programa kesin kayıt hakkı kazananların belirlenmesinde, aynı programı tercih etmiş adaylar arasından, tercihi hangi sırada olursa olsun yerleştirmede kullanılan yerleştirme puanı ve varsa ek puan toplamı büyük olan adaya öncelik tanınacaktır. Eğer adayların yerleştirme puanları eşitse, TYT/SAY/SÖZ/EA/DİL sınav puanı büyük olana öncelik verilecektir. Eşitlik sürdüğü takdirde, ilgili yükseköğretim programını daha üst tercihinde gösteren aday, eşitlik yine sürdüğü takdirde OBP’si yüksek olan aday, eğer hala eşitlik sürerse yaşı küçük olan aday öncelik kazanacaktır.

Ek Yerleştirme Nasıl Yapılacak?

Yükseköğretim programlarına kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra, boş kalan kontenjanlar üniversitelerce ÖSYM’ye bildirilecektir. Yükseköğretim programlarının 2024-YKS sonuçlarına göre yapılan genel yerleştirme sonunda boş kalan veya kaydolmama nedeniyle dolmayan kontenjanlarına ÖSYM tarafından merkezi olarak ek yerleştirme yapılacaktır. Merkezi yerleştirmede bir yükseköğretim programına yerleştirilen adaylar, ek yerleştirme için başvuramayacaklardır.

Ek yerleştirmede; ön lisans ve lisans programlarına merkezi genel yerleştirmedeki en küçük puanlarının altında puanı olan aday yerleştirilmeyecek.

Bunlara Dikkat Edin

Listenizdeki programların kılavuzda belirtilen ve giriş için aranan tüm koşulları karşılayıp karşılamadığını kontrol edin.
Listenizdeki programların kodlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Listenize yazdığınız programların kodunu ve adını bir kez daha kontrol edin.
Listenizdeki programların sırasının gerçekten istek sırasına uygun olup olmadığını değerlendirin. Örneğin, beşinci tercihinize giriş hakkı kazanacak olsanız, “Keşke altıncı tercihimi kazanmış olsaydım” demeyeceğinizden emin misiniz? Bu durum tüm tercihleriniz için geçerli mi?

Başarı Sırası Koşulları

Bazı alanlarda başvuru yapabilmek için gerekli olan en düşük başarı sıralamaları ise şöyledir: