Arda Tezcanlar’dan Irak’taki SİHA Olayına Değerlendirme
Ortadoğu ve Irak üzerine uzmanlaşmış araştırmacı Arda Tezcanlar, geçtiğimiz günlerde Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Irak ulaştırma bakanlarının Ankara’nın geliştirdiği Kalkınma Yolu Projesi‘nin ilk toplantısının İstanbul’da gerçekleştirileceği saatlerde, Türkiye’ye ait bir silahlı insansız hava aracının (SİHA) Kerkük’te düşürülmesini değerlendirdi. Tezcanlar, Irak’taki siyasi karmaşanın askeri unsurlara da yansıdığını vurguladı.
Tezcanlar, Türk SİHA’sının düşürülmesinde rol oynayan unsurların oldukça karmaşık bir yapı oluşturduğuna dikkat çekti. Söz konusu SİHA’nın, Rus silah sistemleri, ABD’ye ait radarlar ve Suudi Arabistan tarafından eğitilen birliklerden oluşan bir yapı tarafından düşürüldüğüne işaret etti. Cumhuriyet gazetesine yaptığı değerlendirmelerde, “Kalkınma Yolu, Türkiye’nin Irak’a yönelik politikalarını bölgesel bir jeostratejiye dönüştürme çabasıdır. Ancak bu projenin şekillendirilmesinde temel alınan Irak’ın siyasi durumu, görünenden çok daha karmaşık bir haldedir” uyarısında bulundu.
Tezcanlar, İstanbul’daki toplantıdan hemen önceki saatlerde SİHA’nın düşürülmesinin, bu karmaşık durumu daha da belirgin hale getirdiğini belirtti. Irak Hava Savunma Kuvvetleri Kuzey Bölgesi Komutan Yardımcısı’nın, SİHA’nın düşürülme emrinin Bağdat’tan geldiğini açıklamasının önemli bir gelişme olduğunu vurguladı. Ayrıca, Irak Hava Savunma Kuvvetleri’nin haziran ayında hava sahasının kontrolünü tamamen ele almak amacıyla harekât merkezini yeniden yapılandırdığını da ifade etti. Şu anki komutan olan Pilot Tümgeneral Muhammed El Esadi, “gerektiğinde her an, herhangi bir hedefle yüzleşme” kabiliyetine sahip olduklarını dile getirdi.
Saddam döneminde Sovyetler’den ilham alınarak oluşturulan Hava Savunma Komutanlığı, yeni Irak ordusunun kurulmasından sonra bile Taji kampındaki Rus danışmanlar aracılığıyla Moskova’nın nüfuz merkezi olmayı sürdürdü. Düşürülen SİHA olayında kullanılan hava savunma silahlarının Rusya’dan Şubat 2022’de alınan Pantsir sistemleri olduğu ve kullanılan radarların ise ABD menşeli olmasının dikkat çekici bir durum olduğunu belirtti. 2020-2023 yılları arasında Hava Savunma Kuvvetleri Komutanı Korgeneral Maan Zeid El Saadi döneminde gerçekleştirilen silah alımları sonrası, birliklerin eğitim ve hazırlığı için Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri ile askeri işbirliği görüşmeleri yapıldığını da sözlerine ekledi.
Tezcanlar, Saadi’nin atanmasından önce Irak Kontr-Terör Teşkilatı bünyesinde Musul’un terör örgütü IŞİD’den kurtarılmasında görev yaparak tanınmış bir isim haline geldiğini, bu durumun da siyasi atamalar üzerindeki etkisini vurguladı. Söz konusu atamalarda, bir sonraki yıl düzenlenecek Irak genel seçimlerine milis ve yabancı güçlerin müdahil olmaması için Irak Şii lideri Ayetullah Ali El Sistani‘nin siyasi uzlaşı çağrısının etkili olduğunu ifade etti.
‘Siyah-Beyaz Değil’
Tezcanlar, Irak’ın siyasi manzarasının siyah-beyaz bir resimden ziyade, ışığa göre renk değiştiren bir ekran gibi olduğunu belirterek, “Türk SİHA’sının düşürülmesine giden yolda Rus, Amerikan ve Suudi Arap renklerinin yanı sıra hâlâ örtük olan diğer renklerin bulunma olasılığı da vardır” dedi.
