Kuşburnu Meyvesi: Doğanın C Vitamini Deposu
Vatandaşlar, C vitamini deposu olan kuşburnu meyvesini toplamak için dağlara akın ediyor. Hemen hemen her köyde yetişen bu meyve, 100 gramında bir kasa portakala eşdeğer C vitamini bulundurmasıyla dikkat çekiyor. Kuşburnunun en çok tüketilen formatı olan marmelat yapımı ise zorlu aşamalardan geçiyor.
Kadınlı, erkekli, çocuklu ve yaşlı gruplar halinde dağlara giden vatandaşlar, kuşburnunu dikenli dallarından tek tek toplayarak birkaç gün içinde topladıkları meyveleri temizliyor. Temizlenen kuşburnuları suyla birlikte kaynatılıyor. Haşlandıktan sonra ezilerek kevgirden geçirilen kuşburnular, ocakta veya sobanın üzerinde bir miktar şekerle pişirildikten sonra kavanozlara dolduruluyor.
Erzincan’da, kuşburnu kış aylarında marmelat ve reçel olarak kahvaltı sofralarında yer almasının yanı sıra çay ve meyve suyu olarak da tüketiliyor. Soğuk algınlığı ve gribe karşı etkili olması nedeniyle bu meyveye olan ilgi her geçen gün artıyor.
Kuşburnu Toplama Süreci
Dağlarda dikenli olması nedeniyle elleri yaralanarak topladığı kuşburnuları imece usulüyle Yaylabaşı Mahallesinde marmelata çeviren Hüsna Cahyir, “Topladığım kuşburnuları marmelata çevirip çocuklarıma yollayacağım. Gerekirse satarım da. Kuşburnu her şeye iyi geliyor” diyor.
Kuşburnu toplamanın oldukça zor olduğunu ve bazı incelikleri olduğunu belirten Cahyir, “İlmini bilmezseniz zor olur. Çubukla dalları kendimize çekip öyle topluyoruz. Yoksa dikenleri vücudunuzu yaralıyor. Topladığımız kuşburnuları yıkadıktan sonra uç kısımlarını bıçak ile kesip daha sonra kazanlarda pişiriyoruz. Pişen kuşburnuların içindeki çekirdeklerinin çıkması için ezerek kevgirden geçiriyoruz. Daha sonra elekten geçirdiğimiz kuşburnuları kazanda kaynadıktan sonra kavanozlara koyuyoruz. İçerisine sadece bir miktar şeker katıyoruz. Harici hiçbir şey yok” şeklinde konuştu.
Kuşburnu, doğada yabani olarak yetiştiği için üretiminde hiçbir gübre veya kimyasal madde kullanılmıyor. Organik bir meyve olan kuşburnu, yüksek C vitamini içeriği sayesinde gribal enfeksiyonlara, öksürüğe ve soğuk algınlığına iyi geldiği kanıtlanmıştır. Antioksidan özelliği ile kansere karşı da koruyucu etkileri olduğu, eklem kireçlenmesi ve romatizmal ağrıları gidermesiyle biliniyor. Ayrıca, zengin demir içeriği sayesinde kansızlığa karşı faydalı olduğu ve cildin elastikiyetini koruyarak yaşlanmayı önleyici etkileri olduğu da belirtiliyor.
Kuşburnunun Ekonomik Değeri
Dağlardan gelen bu lezzet, Erzincan’da bazı vatandaşlar için geçim kaynağı haline geldi. C vitamini açısından en zengin besin maddelerinden biri olan kuşburnu, Erzincan ve çevresinde marmelât, reçel ve çay olarak yoğun bir taleple tüketilmektedir. Köylüler tarafından dağlardan toplanarak kent pazarlarında satılan bu vitamin deposu meyvenin birçok faydası bulunuyor.
Erzincan’ın dağlık alanlarında yaşayan ailelerce toplanan kuşburnu, marmelat ve reçele dönüştürülerek hem aile hem de il ekonomisine katkı sağlıyor. Köylülerin yoğun mesai harcayarak topladığı kuşburnu, ayıklama işleminin ardından evlerin bahçelerinde yakılan odun ateşinin üzerinde bakır kazanlarda kaynatılıyor. Yaklaşık 2 saat kaynatılan kuşburnu, kevgirden geçirme kıvamına geldikten sonra kendi suyuyla ezilerek çekirdeklerinden ayıklanıyor.
Çekirdeklerinden ayıklanan kuşburnu, yeniden aynı işlemle bu kez çok ince bir elekten geçirilerek içerisindeki kılçıklardan temizleniyor. Daha sonra posası ayıklanan kuşburnu, yeniden kazanda kaynatılıyor. Bu işlem yaklaşık 4 saat sürüyor. Reçel kıvamına gelen kuşburnu, kaynatma işleminin ardından sıcak halde kavanozlara konularak dinlenmeye bırakılıyor. İsteğe göre içerisine şeker de ilave edilebiliyor. Yapılan ürünlerin bir kısmı satış için bekletiliyor, bir bölümü de köylülerin kışlık besin ihtiyacını karşılamak üzere ayrılıyor.
Erzincan’ın Yaylabaşı Mahallesinde kuşburnu toplayıp reçel ve marmelat yaparak aile bütçesine katkı sağlayan köy sakinlerinden Hüsna Cahyir, kuşburnundan ürettikleri reçel ve marmeladın çok lezzetli olduğunu ifade ederek, “Yöremizde kuşburnular olmaya başladı. Hasadın ilk zamanları. Ekim ayının sonuna kadar kuşburnuları topluyoruz. Daha sonra kurutulan kuşburnunun çayı olur, marmelatı ve reçeli yapılır. Bu bitki özellikle kışın kaynatılarak içildiğinde grip hastalığına çok iyi gelir. Zahmeti çok, biraz uğraşmak gerekiyor ama sonucu çok güzel oluyor.”
