Sri Lanka’da Tarihi Devlet Başkanlığı Seçimi
Sri Lanka, 2022 yılında eski devlet başkanı Gotabaya Rajapaksa‘nın istifasına yol açan ülke çapındaki büyük protestoların ardından, 22 Eylül 2023 tarihinde ilk kez sandık başına gitmeye hazırlanıyor. 22 milyon nüfuslu bu ada ülkesinde, 17 milyondan fazla kayıtlı seçmenin oy kullanması bekleniyor. Bu seçim, Sri Lanka tarihinde en karmaşık ve öngörülemez seçimlerden biri olarak değerlendiriliyor.
Adaylık Koşulları
Sri Lanka anayasasına göre, devlet başkanları en fazla iki dönem için beş yıllığına seçilebiliyor. Aday olabilmek için bazı belirli koşullara uymak gerekiyor:
- 30 yaşın üzerinde olmak,
- İki dönem devlet başkanlığı yapmamış olmak,
- Daha önce devlet başkanlığı görevinden alınmamış olmak.
Adaylardan oyların mutlak çoğunluğunu, yani yüzde 50 artı bir alabilen, seçimin kazananı olarak ilan ediliyor. Eğer hiçbir aday bu çoğunluğu elde edemezse, en yüksek oyu alan iki adayla ikinci tura gidiliyor.
Rekor Sayıda Aday Yarışacak
2022 yılındaki hükümet karşıtı protestoların ardından gerçekleştirilecek bu ilk seçimde, rekor sayıda aday yarışıyor. Başlangıçta 39 kişinin adaylık başvurusu yaptığı seçimde, İdroos Muhammed İliyas’ın vefatı sonrasında aday sayısı 38’e düştü. Tamamı erkek olan bu 38 aday arasında öne çıkan isimler şunlar:
- Ranil Wickremesinghe: Mevcut Devlet Başkanı olan Wickremesinghe, 2022’deki ekonomik kriz ve yakıt sıkıntıları nedeniyle Gotabaya Rajapaksa’nın istifasının ardından göreve gelmiştir. 75 yaşındaki Wickremesinghe, bağımsız bir aday olarak yarışıyor.
- Sajith Premadasa: Muhalefet lideri olarak öne çıkan Premadasa, Wickremesinghe’nin en güçlü rakiplerinden biridir.
- Anura Kumara Dissanayake: Gençler arasında popülaritesi artan solcu ittifakın lideridir.
- Namal Rajapaksa: Eski Başbakan Mahinda Rajapaksa’nın oğlu olan Namal, en genç aday olarak dikkat çekiyor.
Uzun süredir ekonomik sorunlarla mücadele eden Sri Lanka, yeni devlet başkanından bu sorunlara kalıcı çözümler bekliyor.
2022’de Yaşanan Krizin Etkileri Hala Sürüyor
Sri Lanka’da yakıt, ilaç ve gıda gibi temel ihtiyaç maddelerinde uzun süredir ciddi sıkıntılar yaşanıyor. Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre, ekonomik krizin derinleştiği bu ülkede, 5.7 milyon kişi insani yardıma muhtaç durumda. Ekonomik gidişatın patlama noktası 2022’de gerçekleşti; Mayıs 2022’de Sri Lanka, dış borcunu ödeyemediği için temerrüde düştü. Bu dönemde, döviz sıkıntısı nedeniyle toplu taşıma için yakıt temininde zorluklar yaşandı.
Hükümet, artan fiyatları kontrol altına almak için acil durum ilan etmesine rağmen, ekonomik durumu iyileştiremedi. Otomobil ve gübre ithalatı yasaklandı, ancak dünya genelindeki akaryakıt fiyatlarındaki artış, krizi daha da derinleştirdi. Ülke, dış borçlarını ödemekte zorlanmaya başladı ve Uluslararası Para Fonu (IMF), Çin ve Hindistan gibi ülkelerden 2022’de büyük miktarlarda borç aldı.
Enflasyonun yüzde 70’lere ulaştığı Sri Lanka’da, dönemin devlet başkanı Rajapaksa ve hükümeti, yaşanan ekonomik sorunların baş sorumlusu olarak gösterildi. Bu durum, “aragalaya” adı verilen kitlesel protestoların patlak vermesine neden oldu. 8. Devlet Başkanı olan Rajapaksa, hükümet karşıtı protestoların ardından 14 Temmuz 2022’de istifa ederek ülkeden ayrıldı. Ardından eski Başbakan Wickremesinghe, Geçici Devlet Başkanı olarak göreve geldi. Temel ihtiyaç maddelerini temin etmekte zorluk çeken Sri Lankalılar, yarınki devlet başkanı seçimi ile kötü gidişata dur diyecek bir lider arıyor.
