Joker: İkili Delilik – Devam Filmi İncelemesi
Venedik Film Festivali’nde (2019) büyük ödül olan Altın Aslan’ı kazanan, 2020 yılında Joaquin Phoenix’e en iyi erkek oyuncu, besteci Hildur Guonadottir’e ise en iyi müzik Oscar’ını getiren Todd Philipps’in Joker filmi, sinema dünyasında büyük bir yankı uyandırdı. Yapım bütçesi 60 milyon dolar olan bu film, dünya genelinde 1 milyar dolardan fazla bir gişe hasılatı elde etti. Anarşist, antisosyal, çifte kimlikli, karanlık ve psikopat bir karakter olan Joker rolü için Phoenix, tam 35 kilo verdi. Aradan beş yıl geçtikten sonra yönetmen Phillips, Joker’in devamı niteliğindeki Joker: İkili Delilik filmini hayata geçirdi. Yönetmen, bu yeni yapımında aksiyonsuz, süper kahraman filmlerinin genel kodlarından uzak, komedi müzikal olarak tanımladığı bir eser ortaya koyarak anti kahraman Joker’in kişilik bölünmesini, tıpkı Doktor Jekyll ve Bay Hyde’daki gibi mercek altına aldı.
Hayranların Tehlikeli Bağımlılığı
Joker ya da Arthur Fleck, Doktor Jekyll ve Bay Hyde gibi iki kimliği arasında sıkışarak, başta annesi olmak üzere altı kişiyi öldürdükten sonra Gotham Şehri’ndeki suçluların bulunduğu Arkham tutukevine kapatılır. Todd Philipps’in dramatik komedi müzikal, psikolojik gerilim ve fantastik ögeleri harmanladığı bu devam filminde Joker, idam cezasıyla yargılanmaktadır. Filmin açılış sekansında, 1940’larda büyük stüdyo filmlerinin başında gösterilen Looney Tunes tarzı bir animasyonda Joker’in alter egosuyla savaşını izliyoruz. Phillips, bu kısa animasyonu meslektaşı Sylvain Chomet’e emanet ederek, Belleville’de Randevu ve Sihirbaz gibi animasyonların ustası olan Chomet’in yeteneğini sergilemesine olanak tanımıştır.
Hapisteki polislerin şiddeti ve aşağılamaları içinde dava gününü bekleyen Arthur, bir gün dişil alter egosu Lee ile karşılaşır. Süper kahramanların ve onların sayısız alter egosunun çoklu kimlik olgusu, bu karakterlerin kim olduklarını keşfetmeye yardımcı olur. Arthur’un avukatı, onun gerçek kimliğini ortaya çıkarmaya çalışırken, savcı idam cezasını talep eder. Yeni kız arkadaşı Lee ve hayranları Arthur’un katil Joker’den başka birisi olamayacağını düşünmektedir. Yönetmen, “Canavar kimdir, nedir?” sorusunu sorarak, izleyicide derin düşüncelere yol açar. Arthur, zihninin kurbanı mıdır, yoksa bilinçli bir manipülatör müdür? İkili delilik, tutkulu bir aşk değil, psikiyatrik bir olgu olarak karşımıza çıkar; iki kişinin coşku ve taşkınlığını temsil eder.
ABD Eleştirisi
1877’de Fransız psikiyatrlar Ernest Charles Lasègue ile Jean-Pierre Falret, bu taşkınlık durumunu “folie à deux” (paylaşılan psikotik rahatsızlık) olarak tanımlamıştır. Papin kız kardeşlerin hizmetçilik yaptıkları evin sahibesi ve kızıyla birlikte işledikleri çifte cinayet vakası (1933), Jean Genet’nin Hizmetçiler adlı eserine ilham vermiştir; bu durum, Jean-Paul Sartre ve Simone de Beauvoir gibi ünlü yazarların dikkatini çekmiştir. Kurmaca şiddetin bulaşıcı olduğunu ve kitleleri etkileyerek gerçekliğe dönüşebileceğini gösteren yönetmen, devam filminde şiddete daha az yer vermektedir. Arthur, Joker davasında kendini savunurken, gerçek ile düş iç içe geçerken katilin iç dünyasını, kimliğini, psikiyatrik sorunlarını ve eylemlerinin nedenlerini gözler önüne seriyoruz. Kendini savunma sürecinde Arthur’un terapisinin de başladığını görüyoruz.
Lee, Arthur’un itici gücü olarak Joker’i uyandırır, müziği getirir ve kaosu besler. Müzikal ögelerdeki numaralar, şovlar gibi küçük şeyler için büyük gürültü yaratır. Arthur’un alter egosu, onun en büyük düşmanı haline gelir; “ben Joker değilim” dediğinde Lee, ona olan ilgisini hemen kaybeder ve uzaklaşır. Dava sürecinde Arthur, Joker fanatiklerinin gözünde onun Arthur değil, her zaman Joker olmasını istediklerini anlar, tıpkı büyük aşkı sandığı Lee gibi. Düş sahnelerinde Arthur ve Lee birlikte şarkı söylerken, Phillips, müzikal komedilerin ustası Jacques Demy’ye Les Parapluies de Cherbourg (Cherbourg Şemsiyeleri/1964) ile bir saygı duruşunda bulunur. Hollywood’un unutulmaz müzikallerinden Easter Parade, That’s Entertainment, kült şarkılar Get Happy, For Once in My Life, What the World Needs Now is Love ve That’s Life yeniden sahnelenir.
Todd Philipps, Johnny Depp-Amber Heard davasına, Donald Trump’ın başkanlık tartışmalarına ve seçim öncesi Trump’a iki kez yapılan suikast girişimlerinin kurgu olduğuna dikkat çekerek ABD’yi eleştirir. Joker: İkili Delilik, Joaquin Phoenix, Lady Gaga, Brendan Gleeson, Steve Coogan, Catherine Keener, Leigh Gill ve Zazie Beetz gibi ünlü isimlerin performanslarıyla sinemaseverlerle buluşmaktadır.
