Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Moleküler Entomoloji Laboratuvarı’nda gerçekleştirilen kapsamlı bir çalışmada, zararlı böceklerle etkili bir şekilde mücadele etmek amacıyla örümcek zehri ve çift sarmallı RNA’dan prototip tarım ilaçları geliştirilmiştir. Trabzon’da düzenlenen bir kongrede konuşan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Umut Toprak, laboratuvarlarında zararlılarla mücadelede biyolojik yöntemler kullanarak iki yeni ürün üzerinde çalışmalarını sürdürdüklerini ifade etti.
Prof. Dr. Toprak, zararlılarla mücadelede çevre dostu ve etkili yaklaşımlara olan ihtiyacın giderek arttığını vurgulayarak, “Bu bağlamda, örümceklerden elde ettiğimiz ‘venom’ adı verilen zehirler, zararlı böceklerle mücadelede önemli bir potansiyele sahiptir. Örümceklerin yaşam döngülerinde salgıladıkları bu zehirler, etkili bir mücadele ajanı olarak kullanılabilmektedir.” dedi.
Toprak, bu yöntemin 2019 yılında ABD’de ruhsatlandırıldığını belirterek, “Bu durum bizim için oldukça önemlidir. Zira, hâlâ keşfedilmeyi bekleyen birçok farklı venom türü bulunmaktadır. Ülkemiz, zengin bir örümcek faunasına sahip olduğundan, laboratuvarımızda yeni venomlar keşfetmeye yönelik araştırmalar yapıyoruz. Şu anda bu venomlardan birinin insektisit, yani böcek öldürücü olarak bir prototipini geliştirmiş bulunuyoruz.” şeklinde konuştu.
Önemli bir avantajı da, bu ürünlerin yalnızca hedef zararlı böceklerle etkileşimde bulunması ve çevredeki diğer organizmalara zarar vermemesidir. Toprak, “Bu noktada, doğadaki böceklerin yaşam döngülerinde rakiplerine ve doğal düşmanlarına dair gözlemler yapıyoruz. Örneğin, bir böcek bitkiler üzerinde beslenirken, o böcekleri yiyen doğal düşmanları da göz önünde bulundurmalıyız. İşte bu ilişkileri anlamak, örümceğin salgıladığı zehrin etkilerini keşfetmemizde kritik bir rol oynamaktadır.” diye ekledi.
Ürünün, 5 yıl süren araştırma ve uygulama süreçlerinin ardından hazırlandığını belirten Toprak, bu ürünlerin kullanıma girebilmesi için bazı test aşamalarından geçmesi gerektiğini de vurguladı.
İki Ürün de Patates Böceğine Karşı Test Aşamasında
Laboratuvarlarında geliştirdikleri bir diğer kaynak ise çift sarmallı RNA’dır. Prof. Dr. Toprak, “RNA interferans” adı verilen ve çift sarmallı RNA kullanımına dayalı bu stratejinin, Aralık 2023’te ABD’de ruhsat aldığını belirtti. Laboratuvar ortamında, böceklere çift sarmallı RNA’lar uyguladıklarını ifade eden Toprak, bunun için oldukça kapsamlı bir AR-GE süreci gerektiğini vurguladı.
İki ürünün de şu anda ülkenin önemli zararlısı olan patates böceğine karşı test aşamasında olduğunu belirten Toprak, gerekli izinlerin alınması durumunda bu ürünlerin ilerleyen süreçte kullanıma sunulabileceğini sözlerine ekledi.
