Türkiye’deki Çocuk Adalet Sistemi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Türkiye’de çocuk adalet sistemi giderek daha fazla dikkat çekmektedir. Ülkemizde cezaevlerinde tutuklu ve hükümlü olan 3 bin 690 çocuk bulunmaktadır. Bu çocukların durumları, toplumun geleceği açısından büyük bir öneme sahiptir. Çocuk mahkemeleri, bu çocukların davalarının görülmesi ve haklarının korunması noktasında hayati bir rol oynamaktadır. Ancak sistemin işleyişinde ciddi aksaklıklar gözlemlenmektedir.
Çocukların Eğitime Erişimi
Çocukların eğitim hakkı, uluslararası hukuk çerçevesinde güvence altına alınmıştır. Ancak Türkiye’deki tutuklu çocuklar, gerekli eğitim hizmetlerine erişimde büyük zorluklar yaşamaktadır. 2024 Kasım itibarıyla, ceza infaz kurumlarında kalan 2 bin 500 çocuk, zorunlu eğitim haklarından yararlanamamaktadır. Bu durum, çocukların topluma kazandırılması açısından ciddi bir engel teşkil etmektedir.
Mahkeme Süreçleri ve Hapis Cezaları
2023 yılı adalet istatistiklerine göre, çocuk dava dosyalarının yalnızca yüzde 50’si çocuk mahkemelerinde görülmektedir. Bu durum, çocukların haklarının ihlal edilmesine neden olmaktadır. Geçen yıl çocuk dosyalarının yüzde 55.5’i mahkûmiyet kararıyla sonuçlanmış ve toplam 21 bin 463 çocuk hapis cezası almıştır. Bu oran, çocuk adalet sistemi açısından son derece kaygı vericidir.
Alternatif Tedbirler ve Çocuk Mahkemeleri
Ülkemizde çocuk adalet sisteminin daha etkin hale gelmesi için alternatif tedbirlerin artırılması gerekmektedir. Çocuk mahkemesi sayısının artırılması, denetimli serbestlik uygulamalarının yaygınlaştırılması ve eğitim odaklı tedbirlerin geliştirilmesi, çocukların adalet sistemine girmeden topluma kazandırılmaları açısından kritik öneme sahiptir.
Çocukların Psiko-Sosyal Destek İhtiyaçları
Risk altındaki çocukların psiko-sosyal destek ihtiyaçları göz ardı edilmemelidir. Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı’nın yürüttüğü “Gençlik Merkezi Programı” (GEM), 12-18 yaş arası çocukların adli sisteme girmelerini önlemeyi hedeflemektedir. Bu program kapsamında çocuklara psikososyal destek atölyeleri, sanatsal etkinlikler ve sportif faaliyetler sunulmaktadır. Bu tür etkinlikler, çocukların psikolojik dayanıklılıklarını artırmakta ve iletişim becerilerini geliştirmektedir.
Çocukların Kendilerini İfade Edebilmeleri
Çocukların kendilerini güvenle ifade edebilmeleri, onların topluma entegrasyonu açısından son derece önemlidir. Program kapsamında yapılan etkinliklerde, çocuklar arasında yüksek katılım oranları gözlemlenmiştir. Bu durum, çocukların suç davranışından uzak tutulmasında ve risk alma eğilimlerinin yönetilmesinde olumlu sonuçlar doğurmaktadır.
Toplumun Rolü ve Farkındalık
Çocukların adalet sisteminde yaşadığı sorunlar, yalnızca bireyleri değil, tüm toplumu etkilemektedir. Bu nedenle, toplumun her kesiminden insanların bu konuda farkındalığı artırılmalıdır. Çocuk hakları konusunda bilgi sahibi olmak, toplumsal dönüşüm için kritik bir adımdır. Eğitim kurumları, sivil toplum kuruluşları ve yerel yönetimler, çocukların haklarını korumak ve desteklemek için iş birliği yapmalıdır.
Sonuç Olarak
Türkiye’deki çocuk adalet sistemi, çocukların haklarının korunması ve topluma kazandırılması açısından önemli bir alanı temsil etmektedir. Ancak mevcut sorunların çözümü için acil eylem planları ve farkındalık artırıcı çalışmalar gerekmektedir. Her bireyin bu konuda sorumluluk alması, daha adil bir toplum yaratılmasına katkıda bulunacaktır.
