AB Liderler Zirvesi Brüksel’de Başlıyor
Belçika’nın başkenti Brüksel’de, Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülkenin devlet ve hükümet başkanlarının katılımıyla yarın başlayacak olan AB Liderler Zirvesi, iki gün sürecek. Yaz tatilinin ardından düzenlenen bu ilk zirveye, AB Konseyi Başkanı Charles Michel başkanlık edecek. Bu toplantı, Michel’in başkanlık edeceği son resmi AB zirvesi olma özelliğini taşıyor. AB Konsey Başkanlığı, aralık ayında Portekiz’in eski başbakanı Antonio Costa’ya devredilecek.
Zirveye, haziran ayında gerçekleştirilen Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinin ardından 5 yıl daha görevine devam etmesi kesinleşen AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile kısa süre içinde görevi Estonya’nın eski Başbakanı Kaja Kallas’a devredecek olan AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de katılacak. Zirvenin ana gündem maddesi dış politika konuları olacak.
Ukrayna Konusu Zirvenin Gündeminde
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin daha önceki birçok AB zirvesine katıldığının ardından, bu toplantıya da katılması bekleniyor. Üçüncü kışına giren savaşta, AB liderleri cephedeki son gelişmeleri, Ukrayna’ya kapsamlı desteğin devamını ve Zelenskiy’nin barış çabalarını ele alacak. Zirvede, Ukrayna’ya askeri destek konusundaki ilerlemeler gözden geçirilecek; hava savunma sistemleri, mühimmat ve füzelerin teslimatı ile Avrupa Barış Fonu kapsamındaki yardımlar masaya yatırılacak.
Liderler, Rusya’nın dondurulmuş varlıklarından elde edilen gelirlerin Ukrayna’yı desteklemek amacıyla kullanılması için yapılan adımları da değerlendirecek. Savaşın başlamasından bu yana Batı ülkeleri, yaklaşık 300 milyar dolarlık Rus varlığını dondurdu. Bu tutarın yaklaşık 200 milyar doları AB ülkelerinde bulunuyor ve dondurulan varlıklar her yıl milyarlarca dolar faiz geliri sağlıyor. ABD, AB ve G7 ülkeleri, bu geliri Ukrayna’nın desteklenmesi için kullanmayı hedefliyor. G7 taahhüdü çerçevesinde, AB, Rusya’nın dondurulmuş varlıklarının getirilerini teminat göstererek Ukrayna’ya 35 milyar avro kaynak sağlamayı planlıyor. Zirvede bu konuda atılan son adımlar da görüşülecek.
Ayrıca, son dönemde yoğun saldırılara maruz kalan Ukrayna’nın enerji sektörü ve kritik altyapısının kış dönemine nasıl hazırlanabileceği konuları da ele alınacak. Liderlerin, AB’nin Rusya’ya yönelik yaptırımlarındaki son durumu değerlendirmesi bekleniyor.
Orta Doğu’daki Gelişmeler
AB liderleri, Gazze’de bir yıldır devam eden çatışmalar karşısında ortak bir tutum benimsemekte zorlanırken, İsrail’in Lübnan’daki saldırılarını da masaya yatıracak. 30 Eylül’de AB ülkelerinin dışişleri bakanları, Lübnan gündemiyle olağanüstü bir toplantı düzenlemiş ve Borrell, Lübnan’ın “Gazze” olmasının engellenmesi gerektiği mesajını vermişti. Ancak, saldırıların artması ve UNIFIL’i (Birleşmiş Milletler Lübnan Geçici Gücü) hedef alması, AB ülkelerinin ortak bir açıklama yapma sürecini zorlaştırdı.
Borrell, durumu önceki gün düzenlenen olağan dışişleri bakanları toplantısında, “Oldukça açık olan bazı şeyleri dile getirmenin uzun sürmesi üzücü. İsrail’in UNIFIL saldırılarına karşı olmamız gerektiği oldukça net. Üye ülkeler daha hızlı bir şekilde mutabakat sağlayabilseydi, memnun olurdum.” ifadeleriyle özetledi. AB ülkelerinin ortak açıklamasında, UNIFIL saldırılarından duyulan derin endişe dile getirildi ve tarafsız bir soruşturma beklentisi vurgulandı.
AB liderlerinin, Lübnan başlığında bu ülkenin İsrail ile sınırındaki Mavi Hat boyunca devam eden çatışmalara son verilmesi için ateşkes sağlanması çabalarını ve Lübnan devlet kurumlarına yönelik destek konularını istişare etmesi bekleniyor. Gazze özelinde, ateşkes ve acil insani yardımın dağıtılması ile tüm esirlerin koşulsuz serbest bırakılmasına yönelik uluslararası çabalar da gündeme gelecek. Batı Şeria’daki son durum, İsrail’in saldırıları, yerleşimcilerden gelen şiddet ve yasadışı yerleşimlerin genişlemesi gibi meseleler de değerlendirilecek.
AB’nin Ekonomik Rekabetçiliği
AB liderleri, Birliğin ekonomik durumu ve rekabetçiliği konularını da ele alacak. Uzun vadede AB’nin rekabet gücünü artırmaya ve ekonomik ile sosyal refahı iyileştirmeye odaklanacak olan liderler, stratejik sektörlerdeki bağımlılıkları azaltmayı ve Avrupa’yı endüstriyel ile teknolojik bir merkez haline getirmek için gereken adımları tartışacak. AB ekonomisinin rekabet gücünü artırma konusundaki ilerlemelerin değerlendirileceği zirvede, bu alanda atılacak yeni adımlar masaya yatırılacak.
Eski Avrupa Merkez Bankası Başkanı ve eski İtalya Başbakanı Mario Draghi, AB ekonomisinin küresel gelişmelere karşı nasıl rekabetçi kalabileceğine dair raporunu geçen ay AB Komisyonu Başkanı von der Leyen’e sunmuştu. Raporda, AB’nin ABD ve Çin ile ekonomik olarak rekabet edebilmesi için daha koordineli bir sanayi politikasına, hızlı karar alma mekanizmalarına, yatırımları artırmaya ve ortak borçlanmaya ihtiyacı olduğu belirtilmişti. Liderler, Draghi raporu çerçevesinde fikir alışverişinde bulunacak.
Düzensiz Göçle Mücadele
Von der Leyen’in zirve öncesinde AB liderlerine gönderdiği mektup, düzensiz göçle mücadelenin gündemin önemli bir parçası haline gelmesine neden oldu. İtalya ve Arnavutluk arasındaki anlaşmayı model olarak gösteren von der Leyen, AB dışındaki “geri dönüş merkezleri” çözümünün değerlendirilmesi çağrısında bulundu. AB’nin sınır koruma ajansı Frontex’in açıkladığı 2024’ün ilk 9 ayına ilişkin düzensiz göç rakamlarına göre, göç oranında %42’lik bir düşüş kaydedilmiş olsa da, göç konusu, aşırı sağın artan etkisi nedeniyle AB gündeminde kalmaya devam ediyor.
Gelecek yıl federal seçimlerin yapılacağı Almanya’nın, geçen ay tüm komşularına yönelik 6 aylığına devreye koyduğu sınır kontrolleri, “Şengen ruhu”nun sorgulanmasına yol açtı. Sınır kontrolleri, yalnızca istisnai durumlarda, son seçenek olarak uygulanması gereken bir önlem olarak öne çıkıyor ve bu durum, Şengen alanına yönelik gerçek bir tehdit olup olmadığına dair soruları gündeme getiriyor.
Savunma ve Güvenlik Konuları
Liderlerin savunma ve güvenlik konularındaki ilerlemeleri değerlendirmeleri de bekleniyor. AB, Avrupa kıtasında 3 yıldır devam eden savaşa yanıt olarak, bu alanlara özel önem veriyor. Savunma yatırımlarını ve endüstriyel kapasiteyi artırmaya odaklanan AB’nin yürütme organı Komisyon’da, ilk defa savunmadan sorumlu bir üye yer alacak. Bu portföy için von der Leyen tarafından aday gösterilen Litvanyalı AP Milletvekili Andrius Kubilius, “Savunma Birliği” kurma, 27 üye ülkenin ilgili sektörlerini uyumlu hale getirme ve savunma harcamaları için NATO benzeri asgari kriterler belirleme gibi planlarını dile getiriyor.
Brüksel’de Körfez Ülkeleri İle Zirve
Öte yandan, iki günlük AB zirvesinin öncesinde bugün ilk kez, AB-Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) zirvesi düzenleniyor. Brüksel, KİK üyeleri Bahreyn, Katar, Kuveyt, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Umman liderlerini ağırlayacak. Altı ülkenin lideri, AB Konseyi Başkanı Michel, AB Komisyonu Başkanı von der Leyen ve AB Yüksek Temsilcisi Borrell ile bir araya gelecek. AB, Rusya ile enerji krizinin ardından, Ukrayna savaşını takiben Rusya’ya uygulanan enerji sektörünü de içeren yaptırımlar ve enerji kaynaklarını çeşitlendirme planı çerçevesinde Körfez ülkeleri ile yakınlaşmayı hedefliyor. Zirvede ayrıca, ikili enerji ve ticaret başlıklarının yanı sıra Ortadoğu’daki barış çabaları da masaya yatırılacak.
