AUKUS Anlaşmasının Yenilenmiş Hali
Avustralya Savunma Bakanlığı, yaptığı yazılı açıklamada, Avustralya, İngiltere ve ABD arasında nükleer denizaltı teknolojisi alanında işbirliğini öngören AUKUS anlaşmasının yenilenmiş versiyonunu duyurdu. Bu yeni düzenleme, “Avustralya, İngiltere ve ABD Hükümetler Arası Deniz Nükleer Yürütme İşbirliği Anlaşması” olarak adlandırılıyor. Açıklamada, “Yenilenen haliyle anlaşma, İngiltere ve ABD’nin Avustralya’nın gelecekteki nükleer denizaltıları için özgün malzeme ve ekipman transferine olanak sağlayacak. AUKUS ortakları arasında nükleer denizaltılarla ilgili gizli bilgi iletişiminin ve değişimin devam etmesine imkan tanıyacak” ifadelerine yer verildi.
Avustralya Savunma Bakanı Richard Marles, bu anlaşmanın Avustralya donanmasının nükleer denizaltı edinimi açısından kritik bir adım teşkil ettiğini vurguladı. Ayrıca, yenilenen anlaşma çerçevesinde nükleer yakıt, radyoaktif atık yönetimi, elden çıkarılması ve depolanması gibi konuların Avustralya’nın sorumluluğunda olacağı belirtildi.
ABC News, Avustralya’nın olası bir nükleer risk durumunda ABD ve İngiltere’den zarar talep etme hakkına sahip olduğunu, ancak bu ülkelerin kendi nükleer denizaltı programlarını zayıflatmaları nedeniyle anlaşmadan çekilebileceklerini ifade etti. Avustralyalı senatör David Shoebridge ise anlaşmanın “bir kumar oyunu” olduğunu savunarak, “Bu anlaşmanın açıkça ortaya koyduğu şey şudur: ABD herhangi bir noktada kendisi için yeterli denizaltıya sahip olmadığını düşünürse AUKUS’tan çekilebilir” değerlendirmesinde bulundu.
AUKUS Anlaşması ve Etkileri
Avustralya, Ekim 2021’de ABD ve İngiltere ile nükleer denizaltı teknolojisi alanında işbirliği yapan AUKUS anlaşmasını imzalamıştı. Bu anlaşma, Avustralya’yı “nükleer güce ulaşmadan önce nükleer denizaltılara sahip ilk ülke” konumuna getirmesi bakımından gelecekte bölgedeki gerilimleri artırabileceği yönünde endişelere yol açmaktadır.
Nükleer teknolojinin, nükleer silahlı bir devletten silahsız bir devlete aktarılacak olması, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesine İlişkin Antlaşma’daki (NPT) “boşluk” olarak değerlendirilmektedir. Avustralya’nın bu alandaki durumu, emsal teşkil edeceği düşünülmektedir.
Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, anlaşmaya yönelik eleştiriler hakkında, Çin’in bölgedeki askeri gücünü ciddi şekilde artırdığı ve bu nedenle anlaşmanın gerekli olduğu savunmasını yapmıştır. Öte yandan, eski Avustralya Başbakanı Paul Keating, “AUKUS’un asıl amacı Avustralya üzerinde askeri kontrol oluşturmaktır. Sonunda ne olacak biliyor musunuz? Avustralya, ABD’nin 51’inci eyaleti haline gelecek.” ifadelerini kullanmıştır.
