Başkan Biden, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Christodoulides’i Ağırladı
ABD Başkanı Joe Biden, 30 Ekim 2023 tarihinde Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Christodoulides’i Beyaz Saray’da kabul etti. Bu buluşma, 1970 yılında Makarios ve 1996’da Glafkos Klerides’den sonra Washington’da ağırlanan üçüncü Kıbrıslı Rum lideri olarak Christodoulides’in tarihe geçmesine vesile oldu. İki liderin görüşmesi, iki ülkenin ilişkilerini savunma alanında stratejik bir düzeye çekme kararı almasının hemen ardından gerçekleşti. Türkiye ise ABD’nin adada tarihsel olarak uyguladığı denge politikasından vazgeçmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getiriyor ve Kıbrıs Cumhuriyeti’ne yönelik silah ambargosunun kaldırılması konusundaki endişelerini aktarıyor.
Görüşmede Neler Konuşuldu?
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, Biden ve Christodoulides görüşmesinin, ABD-Kıbrıs Cumhuriyeti Stratejik Diyalog mekanizmasının 23 Ekim’de hayata geçirilmesinin ardından yapıldığına vurgu yapıldı. Enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi, bölgesel güvenlik meseleleri ve Ukrayna’daki gelişmelerin ele alındığı görüşmede, Biden’ın Gazze’ye insani yardım ulaştırılmasında Kıbrıs Cumhuriyeti’nin oynadığı rol için teşekkür ettiği belirtildi. Ayrıca, Kıbrıs adasının fiilen bölünmesinin 50. yılına dair hatırlatmada bulunulurken, Biden’ın BM Güvenlik Konseyi kararları doğrultusunda iki kesimli, iki toplumlu ve tüm Kıbrıslıların siyasi eşitliğine dayanan bir federasyon kurulmasını desteklediği ifade edildi. Biden, görüşme öncesinde yaptığı açıklamada, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin 1974 yılında adaya düzenlediği askeri harekatı anarak, o dönemdeki duygularını, “Çok iyi hatırlıyorum. O sene ABD Senatörü olarak ilk senemdi. Üzücü bir gündü,” şeklinde dile getirdi. Bununla birlikte, adada federal bir çözüm konusunda iyimser hissettiğini de ekledi.
- Kıbrıs Harekâtı: O gün Atina’da neler yaşandı?
- Kıbrıs Harekatı’nın 50. yılı: Sorun neden çözülemiyor, girişimler hangi aşamada?
KKTC’yi Tanımayan Ülkeler
Christodoulides, Türklerin adanın kuzeyinde 1983’te tek taraflı olarak ilan ettiği Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) dışında, Türkiye dışında hiçbir ülkenin bu yapıyı tanımadığını belirtti. İki ülke arasındaki ilişkilerin tarihsel ve stratejik olarak en yüksek noktasında bulunduğunu vurgulayan Christodoulides, savunma, güvenlik ve enerji alanlarındaki işbirliğine dikkat çekti. Kıbrıs sorununa dair görüşlerini de paylaşan Christodoulides, 1974’ten bu yana ülkesinin Türkiye’nin işgali altında olduğunu belirtti ve sorunun BM parametreleri çerçevesinde çözümü için ABD’nin desteğini talep etti. Türkiye, BM parametrelerini temel alan 2004 Annan Planı ve 2017 Crans Montana çözüm süreçlerinin Kıbrıs Rum toplumu tarafından reddedildiğini hatırlatıyor. Ankara, gelecekteki görüşmelerin “egemen eşitlik ve eşit uluslararası statünün tescil edilmesi” ilkelerine dayanması gerektiğini ifade ediyor. Hem Türkiye hem de Kıbrıs’taki Türk liderler, iki devletli çözüme vurgu yapıyorlar.
- Annan Planı’nın ana hatları
- Crans Montana: Kıbrıs müzakereleri sonuç çıkmadan bitti
ABD ile İlişkilerin Gelişimi
Yunan basınında çıkan haberlere göre, iki liderin görüşmesinde enerji, ekonomi ve yatırımlar konusunda önemli ilerlemeler kaydedildi. Kıbrıs Cumhuriyeti, Doğu Akdeniz’de önemli ölçüde doğalgaz rezervine sahip ve Amerikalı şirketlerin de aralarında bulunduğu birçok uluslararası şirketle kaynakların çıkarılması ve uluslararası pazarlara iletilmesi konusunda işbirliği yapıyor. Türkiye ise başta ABD olmak üzere bölgedeki ülkelere, Doğu Akdeniz’in hidrokarbon zenginliklerinden Türkiye ve Kıbrıs Türk toplumu da dahil olmak üzere tüm tarafların yararlanması gerektiği uyarısında bulunuyor. Washington-Lefkoşa ilişkileri, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin ülkesindeki bankaların ve finans kurumlarının Rusya kaynaklı kara para ve diğer yasa dışı amaçlar için kullanılmasını zorlaştıracak adımlar atmasının ardından son yıllarda gelişme kaydetti.
ABD, İsrail-Hamas savaşının bölgeyi etkilediği bir dönemde Kıbrıs ile stratejik bir diyalog başlattı ve savunma alanındaki işbirliğini güçlendirdi. Bu çerçevede ABD, 2020 yılında Kıbrıs’a uyguladığı silah ambargosunu kaldırarak önemli bir adım attı. Ayrıca, Eylül 2023’te ABD ve Kıbrıs Cumhuriyeti, “İkili Savunma İşbirliğine Dayalı Yol Haritası” çerçevesinde işbirliğini daha da derinleştireceklerini açıkladı. Türkiye, bu gelişmelerin adanın silahlandırılması açısından tehlikeli bir süreç başlatacağı uyarısında bulundu ve Kıbrıs Türk toplumunun güvenliği için gerekli adımları atacağını ifade etti. Basında yer alan haberlere göre, Türkiye’nin adanın kuzeyinde silahlı insansız hava araçları için bir hava üssü ve ayrıca bir deniz üssü kurmayı planladığı bildirildi.
Türkiye Neden Rahatsız?
Türkiye, Washington’u tarihsel olarak Türk-Yunan sorunlarında ve Kıbrıs sorununun çözümünde izlediği dengeli politikayı son beş yılda Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti lehine değiştirmekle suçluyor. Ankara, bu durumun hem adada hem de bölgede olumsuz yansımaları olacağı konusunda uyarıda bulunuyor. Ayrıca, bu adımların Kıbrıs sorununun kalıcı çözüm çabalarına zarar vereceğini ifade ediyor. Türkiye, gelişmelerin Avrupa Birliği üyesi olduktan sonra Kıbrıs Rumları’nın adanın yönetimini paylaşma konusundaki motivasyonunu azaltacağına dair endişelerini dile getiriyor. Ankara’da yapılan değerlendirmelerde, ABD’nin Kıbrıs ile geliştirdiği ilişkinin Yunanistan ile son dönemde artan savunma ve güvenlik işbirliği ile birlikte ele alınması gerektiği vurgulanıyor. Washington’un Doğu Akdeniz’deki stratejik işbirliğini Türkiye yerine Yunanistan-Kıbrıs ikilisiyle güçlendirme niyetinde olduğu da kaydediliyor.
- Kıbrıs AB’ye bölünmüş giriyor
- ‘KKTC’yi neden hiçbir ülke tanımıyor?
- Kıbrıs Harekatı’nın 50. yılı: Sorun neden çözülemiyor, girişimler hangi aşamada?
- Kıbrıs’ta Türk tarafının önerdiği ‘3D formülü’ nedir?
- Kıbrıs’ta Türk tarafı hangi adımları atacak, iki devletli çözüm mümkün mü?
- ‘KKTC’yi neden hiçbir ülke tanımıyor?
