Büyük Kırmızı Leke: Dev Antisiklon Fırtınası
19. yüzyıldan beri gözlemlenen Büyük Kırmızı Leke, Jüpiter gezegenindeki devasa bir antisiklon fırtınasıdır. Bu fırtına, Dünya’yı yutabilecek kadar büyük bir alana sahiptir ve genişliğinin yaklaşık 15 bin kilometreye kadar ulaştığı tahmin edilmektedir. Ne kadar süredir var olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte, en az 300 yıldır devam ettiği düşünülmektedir.
Uzaktan bakıldığında sabit bir görüntü sergileyen Büyük Kırmızı Leke’nin, aslında son yıllarda belirgin bir şekilde küçüldüğü bilinmektedir. Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilen ‘Büyük Kırmızı Leke’ görüntüleri incelendi. Independent Türkçe’nin aktardığına göre, bilim insanları fırtınanın gezegenin etrafında dönerken 90 günlük döngüler içinde büzüşüp genişlediğini tespit ederek şaşkınlıklarını gizleyemedi.
The Planetary Science Journal adlı hakemli dergide yayınlanan yeni bir çalışma, NASA’nın Hubble Uzay Teleskobu tarafından elde edilen Büyük Kırmızı Leke görüntülerini detaylı bir şekilde incelemektedir. Aralık 2022 ile Mart 2023 arasında alınan kayıtlar, fırtınanın bir “stres topu” gibi sıkılıp genişlediğini göstermektedir. Çalışmanın başyazarı Amy Simon, bu tür bir boyut değişiminin beklenmediğini ifade ederek, “Çok şaşırdık” demektedir.
Simon, NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde yaptığı açıklamada, Hubble’ın yüksek çözünürlüğü sayesinde Büyük Kırmızı Leke’nin sıkışıp genişlerken daha hızlı veya yavaş hareket ettiğini kesin olarak söyleyebildiklerini belirtmiştir. Çalışmada yer almayan gezegen bilimci James O’Donoghue ise bu davranışı sümüklüböceklerin hareketine benzetmektedir. Araştırmayı yürüten ekip, fırtınanın 90 günlük döngüsü içerisinde en büyük boyuta ulaştığında çekirdeğinin en parlak halini aldığını da kaydetmiştir.
Kaliforniya Üniversitesi Berkeley kampüsünden ve çalışmanın yazarlarından Mike Wong, “Büyük Kırmızı Leke hızlanıp yavaşlarken, kuzey ve güneyindeki rüzgarlı hava akımlarına karşı baskı yapıyor” diyerek ekliyor: “Bu durum, ortasında çok fazla malzeme bulunan bir sandviçte ekmek dilimlerinin dışa doğru dönmeye zorlanmasına benziyor.”
Bilim insanları, Büyük Kırmızı Leke’deki bu tuhaf büzüşme ve genişleme olayına neyin sebep olduğunu henüz bilmiyorlar. Ekip, fırtınanın boyutunun muhtemelen bir noktada sabit bir hale geleceğini tahmin etmekle birlikte, bunu doğrulamak için daha fazla veriye ihtiyaç duyulduğunu vurgulamaktadır. James Webb Uzay Teleskobu ile fırtınayı daha detaylı incelemeyi planlayan Simon, içindeki rüzgarların hızının da değişip değişmediğini araştırmayı umuyor.
