Oysaki Fener: Türkiye’deki Etkileri ve ABD ile İlişkileri
Oysaki Fener, son dönemlerde ABD’nin desteğiyle Türkiye’de devlet içinde devlet olma çabalarını hızlandırmış gibi görünüyor. Fener patriğinin, İsviçre’de düzenlenen Ukrayna Barış Konferansı’nda, devlet yetkililerine özgü bir metne imza atması bu durumun önemli bir kanıtı olarak öne çıkıyor. Geçtiğimiz günlerde Fener Patriği Bartholomeos’un Cumhurbaşkanı Erdoğan ile gerçekleştirdiği görüşme ve burada Heybeliada Ruhban Okulu ile Suriye konularının ele alınması, Fener’in çabalarının yoğunlaştığını gösteriyor.
ABD’nin Baskısı ve Fener Patrikhanesi
ABD, 1940’lardan itibaren Balkanlar ve Doğu Avrupa’daki Ortodoks halkları etkilemek amacıyla Fener Patrikhanesi’ni kullanmaktadır. Türkiye’den de Fener’i ekümenik olarak, yani bütün Ortodoksların lideri olarak tanımasını istemektedir. Ancak, Ortodoks dünyasında Fener tek lider değildir; diğer Ortodoks kiliseleri Fener’i sadece onursal olarak birinci kabul etmektedir. Ayrıca, ABD, Fener patriğinin Türk vatandaşı olma şartının kaldırılmasını talep etmektedir. Bu durum, yeni seçilecek patriğin İstanbul Rumlarından değil, ABD vatandaşlarından biri olmasının önünü açmayı hedeflemektedir.
Heybeliada Ruhban Okulu ve Eğitim Konuları
Fener Patrikhanesi’ne bağlı olan Heybeliada Ruhban Okulu, 1971 yılında Türkiye’deki yüksekokullara ilişkin düzenlemeleri kabul etmediği için kapanmıştır. ABD’nin baskısıyla Türkiye’den istenen, bu okulun diğer Ortodoks ülkelerin rahiplerini de yetiştirecek şekilde yeniden açılmasıdır. Bu durum, Fener’in bütün Ortodokslar’ın lideri olma iddiasını güçlendirecek ve Türkiye’nin Lozan Antlaşması’nda belirlenen kısıtlamalara meydan okumasını kolaylaştıracaktır.
Biden Dönemi ve Fener Patrikhanesi
Fener Patriği, ABD’de Biden’ın başa gelmesine en çok sevinenlerden biriydi. Çünkü Trump’ın aksine Biden, Doğu Avrupa’da ABD nüfuzunu artırmak ve Rusya ile restleşmek istemektedir. Bu açıdan, Biden ile Fener’in politikaları örtüşmektedir. Fener, Ukrayna’daki savaş ortamından yararlanarak, burada Rus Kilisesi’ne bağlı cemaatleri doğrudan kendisine bağlama çabasına girişmiştir. Bu çabaların başarıya ulaşabilmesi için ABD’de Demokratların iktidarda kalması gerekmektedir.
Trump Döneminin Etkileri
Fener’e bağlı isimler basında açıkça, “Trump’a verilecek oy, ekümenik patrikhaneye karşı bir hamledir” şeklinde ifadelerde bulunmuşlardır. Ancak seçimleri Trump kazandı. Patriğin Trump’ı tebrik mesajında, Biden’ı tebrik ederken kullandığı dilin daha ihtiyatlı olduğunu gözlemliyoruz. Bu durum, Fener’in Trump dönemine alışmaya çalıştığını göstermektedir.
Suriye ve Fener’in Tarihi İlişkileri
Fener Patriği, Rusya ve Esad’ın çekilmesinden sonraki boşluktan yararlanma arayışındadır. Suriye’deki 700 bin Ortodoks Arap’ın durumu ile ilgilendiğini ve 1300’lerden beri Şam’da bulunan Antakya Patrikhanesi ile tarihi ilişkilerinin olduğunu belirtmektedir. Ancak, Fener Rumları 1700’lü yıllarda Suriye’deki Ortodoks Arapları Rumlaştırma çabası içerisinde bulunmuşlardır. Rusya’nın müdahalesi ile Arap rahipler, Rumların egemenliğinden çıkmışlardır.
Türkiye’nin Fener Patrikhanesi’ne Yaklaşımı
Görüldüğü üzere, Fener, istemediği bir kişi olan Trump’ın dönemine alışmaya çalışmaktadır. Türkiye’nin bu şartlarda Fener Patrikhanesi’ne özel bir dikkat göstermesi gerekmektedir. Fener’in artan etkisi ve ABD ile olan ilişkileri, Türkiye’nin ulusal güvenliği açısından dikkate alınması gereken bir unsurdur.
Sonuç Olarak
Bu konuyla ilgili derinlemesine bilgi edinmek isteyenlere, Fener Patrikhanesi’nin rolü ve ABD ile ilişkileri üzerine kapsamlı bir bakış açısı sunan kaynaklar önerilmektedir. Bu bağlamda, Fener Patrikhanesi’nin önümüzdeki süreçte nasıl bir yol alacağı merakla beklenmektedir.
