Kuzey Makedonya’nın yeni seçilen Cumhurbaşkanı Gordana Davkova Siljanovska’nın yemin töreni Atina’da, Brüksel’de ve diğer birçok Avrupa başkentinde kargaşaya neden oldu.
Ülkenin ilk kadın cumhurbaşkanı olduğu ya da ezici bir zafer kazandığı için değil. Ayrıca söylediği bir şeyle de ilgili değildi. Aslında söylemediği şeyle ilgiliydi.
Cumhurbaşkanı Davkova, görev yemini ederken, aynı gün ülkesinin anayasal adı altında resmi bir yemini imzalamasına rağmen, “Kuzey” yön sıfatını atlayarak sadece “Makedonya” dedi.
Ancak, kişisel kendi kaderini tayin hakkını öne sürerek ve Prespa Anlaşması’na yönelik eleştirisini dikkate alarak, şu anda yönettiği ülkenin anayasal adını tam olarak telaffuz etmemekle birlikte saygı duyma vaadiyle kampanya yürüttüğü göz önüne alındığında, bu hareketi komşu Yunanistan’ı alarma geçirdi.
Başbakan Kyriakos Mitsotakis, anlaşmadan herhangi bir sapmanın, iki ülke arasındaki ilişkiler ve Kuzey Makedonya’daki Avrupa entegrasyon yolu açısından ciddi sonuçlar doğuracağı konusunda uyardı.
Artık meşhur olan isim meselesi, Üsküp ile Atina arasındaki ilişkiyi, o zamanki Makedonya Cumhuriyeti’nin 1991’deki bağımsızlığından bu yana, 2018’de Prespa Anlaşması’nın imzalanmasıyla çözülene kadar 27 yıl boyunca gerginleştirdi.
Aynı zamanda Kuzey Makedonya’nın NATO üyeliğini ve AB üyeliğini on yılı aşkın bir süre boyunca engelledi.
‘Sen benim kahramanımsın, cehennemde çürürsün’
Ben şahsen 15 yılımı bu sorunu çözmek için harcadım: başlangıçta bir diplomat ve baş müzakereci olarak, daha sonra ilgili bir davada UAD nezdinde eş ajan olarak ve son olarak da dışişleri bakanı olarak görev yaptım.
Yunan meslektaşım Nikos Kotzias ile birlikte daha önce imkansız görünen şeyleri başardık ve Sisifos’un başaramadığı şeyleri başardık.
Yarı yolda buluşmak her iki ülke için de zaman aldı. Kotzias ve ben bir taraftan tehdit ve nefret dolu mesajlar alırken, diğer taraftan övgüler aldık.
“Sen benim kahramanımsın” ve “Cehennemde çürüsün”, 2017 ve 2018 yıllarında Üsküp’te her gün aldığım birbirine tamamen zıt selamlardı.
İmzaladığımız anlaşma, her iki tarafın da kritik endişelerini gideren iyi bir uzlaşmadır. O dönemde ikili ilişkileri sakinleştirdi ve halklarımız arasında yenilenen bağları başlatarak dostluğun ve işbirliğinin kapısını açtı.
Herkesi memnun edemezsin
Prespa’nın her iki ülke için de zor olan unsurları var. Örneğin, etnik Makedonların kendi kaderini tayin hakkının bir ifadesi olan Makedon dili, birçok Yunan siyasetçinin kabul etmekte veya telaffuz etmekte zorlandığı bir dildir.
Aynı şey ülkenin uluslararası kodları için de geçerli: Araç plakaları dışında hâlâ MK ve MKD’yi kullanabiliyoruz.
Ancak uluslararası trafik kuralları aksini söylese de Yunanistan genelinde Üsküp’e giden yol tabelalarında bu kodlar bulunmuyor. Sizi Bulgaristan’a veya Türkiye’ye yönlendiren tabelaların yanında “Kuzey Makedonya” bile göremezsiniz.
Bizim açımızdan “Kuzey” kelimesini kullanmak, birçok Makedon siyasetçi için, özellikle de bunu kendi ülkelerinde söylemek zorunda kaldıklarında, tökezlemeye devam ediyor.
Ancak Kuzey Makedonya bileşik isminin tüm resmi amaçlarla ve her zaman kullanılmasını kabul etmemiş olsaydık, bu durum Rum tarafı için kritik öneme sahip bir konu olduğundan anlaşma sağlanamayacaktı.
Yunanistan’daki pek çok kişi için bileşik isim bile kabul edilemez çünkü komşu ülkelerinin adında Makedonya kelimesinin olmamasını tercih ediyorlar.
Bütün bunlar, her iki tarafı da tam anlamıyla tatmin edecek bir anlaşmaya varılamayacağını gösteriyor.
Ancak, dünya çapında bir diplomasi zaferi olarak övülen ve Bosna’nın 1995 Dayton Barış Anlaşması’ndan bu yana Balkanlar’daki (bölgede çok sayıda anlaşmazlık var ama çok az çözüm var) en önemli anlaşma olan Prespa Anlaşması, çeşitli taraflarca engellendi.
Çökmeden önce kaç darbe alabilirsin?
İlk darbe son seçimlerin ezici galibi VMRO-DPMNE’den geldi. Parti, 2018 yılında uzlaşmaya ilişkin referandumu esas itibarıyla boykot etmişti.
Makedon vatandaşları (ya da dilerseniz Kuzey Makedonya vatandaşları) çok sayıda “evet” oyu verirken, VMRO-DPMNE destekçilerinden gelmesi beklenen “hayır” oyu çok azdı ve gereken katılım sağlanamadı. .
Boykot ulusal yarayı yarı açık tuttu. Halk karar vermedi.
İkinci darbe – ki bu, Balkanlar’daki acılarımıza aşina olmayan birçok okuyucu için sürpriz olabilir – bizzat AB’den geldi.
Prespa Anlaşması referandumundan önce aralarında Almanya Başbakanı Angela Merkel’in de bulunduğu (Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron video mesaj gönderdi) pek çok Avrupalı lider Üsküp’e gelerek halka açık bir söz verdi: Anlaşmayı destekleyin ve AB ile katılım müzakerelerini başlatacağız. Senin ülken.
Neyse bu söz bozuldu. Fransa ilk kez 2019’da geri adım attı ve başka bir komşusu olan Bulgaristan o zamandan beri veto meşalesini gururla devraldı.
Aşağılama siyasetinin maliyeti yüksek
Daha da kötüsü, Bulgaristan, Prespa Anlaşması’nın iki temel dayanağından biri olan Makedon dili ve kimliğine karşı resmi düşmanca bir tutum benimsedi.
Bulgaristan, küçük komşusuna karşı uyguladığı ahlaksız ve ters etki politikasından sıyrılıp Bulgaristan’ın talepleriyle Kuzey Makedonya’nın Avrupa yolunu açmayı başardığında, AB bir bütün olarak yüksek sesle övdüğü anlaşmanın ve kendi genişleme politikasının baltalanması konusunda suç ortağı oldu. .
Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, bugün Makedon halkının yalnızca üçte biri AB’nin genişleme konusunda ciddi olduğuna inanıyor; bu, Makedonların ezici bir çoğunluğunun sadece birkaç yıl önce AB’ye güvendiği göz önüne alındığında, Brüksel için utanç verici bir yenilgi.
Son olarak, Üsküp’te görevden ayrılan hükümet vatandaşların kimlik kartlarının, pasaportlarının ve sürücü belgelerinin anayasa adı altında değiştirilmesini organize etme konusunda büyük bir beceriksizliğe sahip; vatandaşları seyahat edemeyecekleri, araba kullanamayacakları ve hatta bankaya gidemeyecekleri bir duruma zorluyor. maaş çeklerini veya emekli maaşlarını almak aşağılanmaya neden oldu ve sorunu aşırı derecede ağırlaştırdı.
Sınırın diğer tarafında Yeni Demokrasi hükümeti Prespa Anlaşması’nın uygulanmasına fazla siyasi enerji harcamadı. Sadece buna tolerans gösterdi. Geçenlerde Kuzey Makedonya’nın yeni hükümetinin de aynısını yapması gerektiğini yazmıştım. Yanılmışım gibi görünüyor.
Hakim olmak için gerekçenin savunulması gerekiyor
Hoşgörü yerine ihtiyacımız olan şey liderliktir. Anlaşma, muhaliflerinin çoğu için bile memnuniyetle karşılanan bir gerçek çünkü anlaşmazlığın yeniden açılması çok daha kötü olurdu.
Ve her iki ülkede de, Yunanistan ve Kuzey Makedonya’da, bu gerçekle yüzleşmek ve bu meseleyle dar görüşlü politikalar oynamayı bırakmak için liderlik gösterisinde bulunmaya çağrıda bulunuyorum.
Kendi seçmen gruplarınızdaki, yalnızca kendi tarafları için maksimalist çözümleri kabul eden ve anlaşmazlıklara ve düşmanlıklara nostaljik olanlarla yüzleşin.
Onlara kaybettiklerini hatırlatın. Zorlu ve bazen acı verici adımlar da dahil olmak üzere, Prespa Anlaşmasının tam olarak uygulanması konusunda ilerlemeye devam edin.
AB tarafında da liderliğe şiddetle ihtiyaç var. Sözünüzü tutun, katılım sürecindeki gülünç sayıdaki veto fırsatlarını sınırlandırın ve gerçekten önemli olan konularda herhangi bir üye devletin geçmiş yüzyıldaki iç güdümlü kaprislerinin kurbanı olmayın.
İyilik için bir güç olun ve zorlu anlaşmazlıkların çözümüne siyasi sermaye yatıranların çabalarını baltalamayın, aksine güçlendirin.
Nikola Dimitrov, Kuzey Makedonya’dan bir diplomat, düşünce kuruluşu ve siyasi aktivisttir. Dışişleri Bakanı olarak 2018 yılında Prespa Anlaşmasını müzakere etti ve imzaladı.
Önerilerinizi veya sunumlarınızı göndermek ve sohbetin bir parçası olmak için view@euronews.com adresinden bizimle iletişime geçin.
