Hindistan’ın Chandrayaan-3 Misyonu ve Ay’ın Gizemleri
BBC’nin haberine göre, Hindistan’a ait Chandrayaan-3 uzay keşif aracı, Ay’ın güney kutbuna iniş yaparak önemli bulgular elde etti. Bu bulgular, Ay’ın oluşum dönemlerinde magmadan oluşan bir okyanus ile kaplı olduğunu doğruladı. Bilim insanları, Ay’ın 4,5 milyar yıl önceki oluşum dönemlerinde erimiş kaya ve madenlerden oluşan magma okyanuslarının varlığına dair “Ay Magma Okyanusu Kuramı”nı geliştirmiştir.
Çalışmalar, Ay’ın oluşumunu takip eden dönemde soğumaya başladığını ve “ferroan anortozit” adı verilen, Ay’dan getirilen kaya örneklerinde sıkça rastlanan daha hafif bir mineralin yüzeye çıktığını öne sürüyor. Ağustos 2023 tarihinde, Chandrayaan-3’ün iniş aracı Vikram, Ay yüzeyine “Pragyaan” adlı tekerlekli keşif aracını bıraktı. Bu araç, Hintçede “bilgelik” anlamına gelmektedir.
Pragyaan aracı, “Alfa Parçacığı X-ışını Spektrometresi” adı verilen bir araçla toplamda 23 ölçüm gerçekleştirdi. Bu ölçümler sonucunda, Chandrayaan-3 uzay aracının daha önce keşfedilmemiş bir bölgede “ferroan anortozit” mineralini tespit ettiği belirlendi. Hindistan’ın Gujarat eyaletindeki Ahmedabad kentinde bulunan Fiziksel Araştırma Laboratuvarı (PRL) çalışanı ve araştırmanın yazarlarından Prof. Dr. Santosh Vadawale, bu bulguların Ay’ın oluşumuna dair mevcut kuramları destekler nitelikte olduğunu vurguladı.
4 Milyar Yıl Önce Ay’a Göktaşı Çarptığına Dair Deliller de Bulundu
Yapılan ölçümlerde “ferroan anortozit” mineralinin yanı sıra, magnezyum da tespit edildi. Araştırma ekibi, magnezyumun Ay’ın derinliklerinde bulunduğunu ve yaklaşık 4 milyar yıl önce bir göktaşı çarpması sonucunda oluştuğunu düşünüyor. Bu çarpmanın etkisiyle meydana gelen kalıntıların, Pragyaan gezgini tarafından araştırılan bölgeye 350 kilometre uzaklıktaki, 2 bin 500 kilometre çapında ve yaklaşık 8 kilometre derinlikteki Güney Kutbu-Aitken Havzası’ndan gelmiş olabileceği ifade ediliyor. PRL Direktörü Prof. Dr. Anil Bhardwaj, “(Bulunan magnezyum), bu havzaya büyük bir asteroitin çarpması sonucu saçılan maddelerden kaynaklanıyor olabilir. Bu süreç, Ay’ın daha derin bir bölümünü de kazıyarak ortaya çıkmasına neden oldu.” şeklinde açıklamalarda bulundu.
Hindistan, Ay’a Yumuşak İniş Gerçekleştiren 4. Ülke Olmuştu
Chandrayaan-3’ün Pragyaan aracı, Ağustos 2023’te Ay’ın güneyindeki 70 derece enlemlerde 10 gün süren kapsamlı araştırmalar gerçekleştirmiştir. Hindistan’ın bu başarılı misyonundan önce, ABD’nin Apollo programı aracılığıyla Ay’ın orta enlemlerinde magma okyanuslarına dair ana kanıtlar elde edilmiş ve Dünya’ya “ferroan anortozit” içeren kaya örnekleri getirilmiştir. Bu araştırmanın sonuçları, bilim camiasında büyük bir ilgi uyandırarak Nature dergisinde yayımlandı.
