Dünyada bir ilki temsil eden kök hücre tedavisi sayesinde, görme kaybı yaşayan dört bireyin görme yetileri geri kazandırıldı. Bu çığır açan tedavi, Japonya’nın Osaka Üniversitesi’nden uzmanlar tarafından geliştirildi ve şu an için deneme aşamasında. Tedavinin, kornea hasarı bulunan hastalarda başarılı sonuçlar verdiği bildirildi.
Kök hücre nakli yapılan ileri derecede görme bozukluğu yaşayan üç hastanın, bir yıldan uzun bir süre zarfında önemli iyileşmeler yaşadığı ortaya kondu. Dördüncü hasta da görme yetisinde iyileşme yaşadı, ancak bu iyileşmelerin kalıcılığı konusunda belirsizlikler mevcut.
Yeniden Programlanmış Hücreler ile Tedavi
Donanımhaber’de yer alan bilgilere göre, bu dört hasta, gözün şeffaf yüzeyi olan korneadaki hasarları onarmak amacıyla yeniden programlanmış kök hücrelerle yapılan tedaviyi deneyimleyen ilk bireyler. Uzmanlar, tedavinin güvenli görünmesine rağmen, daha geniş kapsamlı klinik çalışmaların gerçekleştirilmesine ihtiyaç olduğunu vurguluyor.
Kornea, gözdeki limbal halkada bulunan kök hücreler aracılığıyla kendini yenileyebilir. Ancak “limbal kök hücre eksikliği” (LSCD) olarak adlandırılan bir durum meydana geldiğinde, bu yenileyici kök hücrelerin sayısı azalır veya tamamen yok olur. Bu durum, korneanın üzerinde yara dokusunun birikmesine ve nihayetinde körlüğe yol açabilir. Travma, otoimmün hastalıklar ve genetik faktörler de LSCD’ye neden olabilmektedir.
Mevcut LSCD tedavi yöntemleri oldukça sınırlı olup, genellikle hastanın sağlıklı gözünden alınan kök hücrelerin naklini içerir. Ancak her iki gözde de sorun yaşanıyorsa bu yöntemin uygulanması maalesef mümkün değildir. Organ bağışçılarından alınan kornea nakilleri ise alıcıların bağışıklık sistemi tarafından reddedilebiliyor.
Tedavi Etkisini Hızla Gösterdi
Çalışma ekibi, kök hücre tedavisinde farklı bir yaklaşım benimseyerek, uyarılmış pluripotent kök (iPS) hücrelerini kullandı. Sağlıklı bir bağışçıdan alınan kan hücreleri, embriyonik benzeri bir duruma dönüştürüldü ve daha sonra korneal epitel hücrelerine dönüştürüldü. Bu hazırlanan epitel hücre tabakası, hastaların kornealarındaki yara dokusu temizlendikten sonra gözün üzerine yerleştirildi.
Nakil sonrasında yapılan iki yıllık gözlemler, tedavinin büyük yan etkilere yol açmadığını gösterdi. Hiçbir hastada tümör oluşumu gözlemlenmedi ve bağışıklık sistemi nakil edilen hücrelere saldırı gerçekleştirmedi. Tedaviyi geliştiren uzmanlardan Kapil Bharti, elde edilen sonuçların güven verici olduğunu ifade etmekle birlikte, tedavinin güvenliği için daha fazla nakil yapılması gerektiğini belirtti.
Nakillerin ardından dört alıcının da görüşlerinde anında bir iyileşme ve LSCD’den etkilenen kornea alanında belirgin bir azalma gözlemlendi. İyileşmeler, bir yıllık gözlem süresi boyunca hafif tersine dönüşler gösteren bir hasta haricinde hepsinde devam etti. Bilim insanları, tedavi sürecindeki iyileşmenin tam olarak hangi faktörlere bağlı olduğunu henüz netleştiremediklerini ifade ediyor. Nakil edilen hücrelerin alıcının korneasına tutunup çoğalmış olabileceği veya nakil öncesi yapılan yara dokusu temizliğinin bu iyileşmeye katkıda bulunmuş olabileceği düşünülüyor.
