Mars’ta Sıvı Su Bulundu: NASA’nın Insight Projesinin Sonuçları
Bulgular, NASA’nın 2018 yılında Kızıl Gezegen’e gönderdiği Insight Lander keşif aracından elde edilen verilerin yeni bir analizine dayanmaktadır. Insight Lander, dört yıl boyunca Mars’ın derinliklerinde meydana gelen sismik titreşimleri kaydeden bir sismometre taşımaktaydı. Bu depremlerin incelenmesi, gezegenin iç yapısının ve hareketlerinin daha iyi anlaşılmasına olanak tanımış ve sıvı suya dair “sismik sinyaller” keşfedilmiştir.
NASA’nın Insight misyonu, Dünya ve Mars gibi kayalık gezegenlerin evrimi üzerine derinlemesine bir inceleme yapmayı amaçlıyordu. Mars’ın kutup bölgelerinde donmuş su ve atmosferinde buhar varlığına dair kanıtlar daha önce bulunmuştu; ancak gezegende sıvı su bulgularına ilk kez rastlandı. Bu önemli bulgular, ABD merkezli Ulusal Bilimler Akademisi Bildirileri’nde yayımlanmıştır.
Insight’ın bilimsel görevi, inişinden dört yıl sonra, Aralık 2022’de sona ermiştir. Bu süre zarfında, robotik uzay aracı toplamda 1.319’dan fazla deprem kaydetmiştir. Bilim insanları, sismik dalgaların ne kadar hızlı hareket ettiğini ölçerek, bu dalgaların geçme olasılığının en yüksek olduğu maddeyi belirlemişlerdir. Araştırmaya katılan California Üniversitesi’nden Profesör Michael Manga, “Aslında bunlar, Dünya’da su veya petrol ve gaz aramak için kullandığımız tekniklerle aynı” şeklinde ifade etmiştir.
Analizler, Mars’ın kabuğunda yaklaşık 10 ila 20 kilometre derinlikte su rezervuarlarının bulunduğunu ortaya koymuştur. UC San Diego Scripps Oşinografi Enstitüsü’nden baş araştırmacı Dr. Vashan Wright, “Mars’taki su döngüsünü anlamak, ikliminin, yüzeyinin ve iç yapısının evrimini anlamak için kritik öneme sahip.” demiştir. Profesör Manga ise suyun “bir gezegenin evrimini şekillendiren en önemli molekül” olduğunu vurgulamıştır. Bu bulgu, “Mars’ın bütün suyu nereye gitti?” sorusuna da ışık tutmaktadır.
- Mars’ın yüzeyine dair çalışmalar, antik çağlarda gezegende nehirler ve göller olduğuna işaret etmektedir.
- Ancak, üç milyar yıl süresince Mars, büyük ölçüde çöl haline gelmiştir.
- Bu suyun bir kısmı, Mars atmosferini kaybettiğinde uzaya kaçmış olabilir.
- Profesör Manga, “Dünya’daki suyun büyük ölçüde yeraltında olduğunu biliyoruz, bu yüzden Mars’ta da durumun böyle olmaması için hiçbir neden yok.” demektedir.
Insight aracı, yalnızca bulunduğu yerin altındaki kabuğa ilişkin kayıt yapabilmiştir; ancak araştırmacılar, gezegenin farklı bölgelerinde benzer su rezervuarlarının olabileceğini öne sürmektedir. Eğer bu doğruysa, Mars’ın yüzeyinde 800 metreden daha derin bir yeraltı su tabakası bulunma ihtimali söz konusudur. Ancak Mars’taki yeraltı su kaynaklarının derinliği, Mars’a yerleşme planları yapan ve bu suyu kullanma niyetinde olan milyarderler için pek de iyi bir haber değil. Profesör Manga, bu durumu sıvı suyun “yer kabuğunun 10-20 km derinliğinde” olmasına dayandırmaktadır. BBC’ye verdiği bir röportajda, “Mars’ta 10 km derinlikte bir delik açmak, (Elon) Musk için bile zor olurdu.” şeklinde bir değerlendirme yapmıştır.
Bu keşif, Mars’ta bir zamanlar yaşam olduğuna dair kanıt bulmak için devam eden araştırmalara da ışık tutabilir. Profesör Manga, “Sıvı su olmadan yaşam olmaz. Yani Mars’ta yaşanabilir ortamlar varsa, bunlar şu anda yerin derinliklerinde olabilir.” diyerek bu bulgunun önemini vurgulamıştır.
