OECD’nin Eğitim Raporu: Türkiye’nin Durumu
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından hazırlanan ve üye ülkelerin eğitim sistemlerini sayısal verilerle ortaya koyan “Bir Bakışta Eğitim 2024” raporu yayımlandı. Bu rapor, Türkiye’nin eğitim harcamaları ve başarı düzeyi hakkında çarpıcı bilgiler sunuyor. Türkiye, tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına en düşük harcama yapan OECD ülkelerinden biri olarak dikkat çekiyor. İlköğretimden yükseköğretime kadar öğrenci başına yapılan yıllık harcama ortalaması 5 bin 425 dolar iken, OECD ülkeleri ortalaması 14 bin 209 dolar düzeyinde.
Raporda Türkiye ile ilgili bazı önemli veriler şöyle sıralanıyor:
- 25-64 yaş aralığındaki her iki yetişkinden biri en fazla lise mezunu durumunda.
- 25-34 yaş aralığındaki genç yetişkinlerin yüzde 30’u lise mezunu bile değil.
- En az bir ebeveyni üniversite mezunu olan 25-64 yaş aralığındaki yetişkinlerin yüzde 81’i üniversite mezunu. Anne babası lise mezunu olmayan 25-64 yaş aralığındaki yetişkinlerin ise yalnızca yüzde 18’i üniversite mezunu.
- 18-24 yaş aralığında yaklaşık her üç gençten biri (yüzde 31.1) ne eğitimde ne de istihdamda yer alıyor. OECD ülkeleri ortalamasında bu oran yüzde 13.7.
- 18-24 yaş aralığında ne eğitimde ne istihdamda olan kadınların oranı yüzde 41.4, erkeklerde ise bu oran yüzde 21.4. OECD ortalamasında kadınların oranı yüzde 14.4, erkeklerin ise yüzde 13.1’dir.
- İyi bir eğitim almayan yetişkinlerin yaşamları boyunca hem sosyal hem de çalışma hayatı açısından ciddi risklerle karşı karşıya oldukları vurgulanıyor.
- Türkiye, hem 25-64 yaş aralığındaki lise mezunları (yüzde 62) için hem de üniversite mezunları (yüzde 74) için en düşük istihdam oranına sahip OECD ülkesi. OECD ortalamaları sırasıyla yüzde 77 ve yüzde 87’dir.
- Türkiye’de her dört üniversite mezunu yetişkinden biri istihdamda yer almıyor.
- 6-14 yaş aralığında okullaşma oranı yüzde 98.8 olarak yüksek bir düzeyde seyrediyor.
- Ancak Türkiye, yüzde 48 ile 3-5 yaş grubu çocuklar için okullaşma oranının en düşük olduğu OECD ülkesi konumundadır.
- 15-19 yaş aralığında eğitime katılım oranı yüzde 73. Bu oran, bölgeler arasında farklılıklar gösteriyor. Bu yaş aralığında eğitime katılım oranının en düşük olduğu bölgeler, yüzde 60.5 ile Kuzeydoğu Anadolu-Doğu ve yüzde 61.1 ile Güneydoğu Anadolu’dur.
Eğitim Harcamaları
- Türkiye’de GSYH’nin yüzde 4,2’si eğitim kurumlarına harcanırken, OECD ülkeleri ortalamasında bu oran yüzde 4,9’dur.
- Türkiye, ilkokul kademesinde kamu harcamalarının payının en düşük, özel harcamaların payının ise en yüksek olduğu ülke. İlkokul kademesinde özel harcamaların payı yüzde 23, OECD ortalamasında ise bu oran yüzde 6’dır.
- Türkiye’de ilkokul kademesinde hane halkının yaptığı eğitim harcamalarının payı, OECD ülkeleri ortalamasının yaklaşık dört katı seviyesindedir. (Türkiye: yüzde 19, OECD: yüzde 5)
Kadınlar Daha Başarılı Ama Daha Geri
“Eğitimde eşitlik ve işgücü piyasası” bölümündeki bazı tespitler ise şunlardır:
- Eğitimdeki eşitsizlikler, çok küçük yaşlarda başlamakta ve en önemli eşitsizlikler ailelerin sosyoekonomik geçmişleriyle bağlantılı olarak ortaya çıkmaktadır.
- Kadınlar, özellikle de göçmen kökenli olanlar, erkeklerden daha iyi performans göstermelerine rağmen iş gücü piyasasında geride kalmaktadırlar.
Nicelik Var Nitelik Yok
Türk Eğitim Derneği (TEDMEM) tarafından OECD raporuna ilişkin yapılan analizde, “Bir Bakışta Eğitim 2024” raporunda yer alan göstergelerin, Türkiye’nin eğitimde nicel açıdan önemli bir mesafe katettiğini açık bir şekilde ortaya koyduğu ifade edilmektedir. Ancak, bu kazanımların sürdürülebilirliği ve eğitim sisteminin daha ileri taşınabilmesi için politikaların odak noktasının niteliğe yönelmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Niteliğin artırılmasına yönelik politikaların, diğer ülkelerle rekabet edebilirlik ve kalkınma hedefleri açısından hayati önem taşıdığı belirtilmektedir.
Zor Bir Kış Bizi Bekliyor: Kalite Düştü, Masraflar Arttı
Ipsos’un 2024 Eğitim Monitörü araştırmasına göre, ülkeler ortalamasında toplumun eğitim kalitesinden memnun olmadığı gözlemlenmiştir. 30 ülkede yapılan araştırmada, Singapur bu yıl da eğitimin kalitesi konusunda en mutlu olan ülke olurken, Türkiye’de bireylerin sadece yüzde 13’ü eğitim kalitesinden memnun olduğunu ifade etmiştir. Bu oranın geçen yıl yüzde 18 olduğu belirtilmektedir.
Türkiye’de mevcut eğitimin daha kötü olduğunu düşünenlerin oranı, ülkeler ortalamasının üzerinde ve geçen seneye göre beş puan daha yüksektir. Üniversite eğitiminin gençleri gelecekteki kariyerlerine hazırlama konusunda Türkiye’den yüzde 65’i olumsuz görüş bildirmiştir. Araştırmada her on kişiden dokuzu, okul masrafları nedeniyle zorlandığını belirtmiştir. Bütçeyi en çok zorlayan harcama kalemleri ise kırtasiye masrafları ile okul için kıyafet ve ayakkabı harcamalarıdır.
Bu durumu değerlendiren Ipsos Türkiye CEO’su Sidar Gedik, “En yüksek gider kalemleri arasında kırtasiye, okul kıyafetleri ve ayakkabı harcamaları öne çıkıyor. Her 10 ebeveynden altısı, geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yıl da okul masraflarında kısıtlama yapmak zorunda kaldığını belirtiyor. Bir önceki senenin kıyafetlerini kullanmak ve kırtasiye giderlerini azaltmak yapılan kısıtlamaların başında geliyor. Bu yıl, giyim ve mutfak masraflarından geçen yıla göre daha fazla kısıtlama yapıldığı dikkat çekiyor. Isınma giderleriyle birlikte, zorlayıcı bir kış bizleri bekliyor.” şeklinde konuşmuştur.
