Polikistik Over Sendromu ve Belirtileri
Kadınlar arasında yaygın olarak PKOS veya yumurta tembelliği olarak adlandırılan polikistik over sendromu, üreme çağındaki kadınların yaklaşık %6-19’unu etkilemektedir. Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Yusuf Aytaç Tohma, bu sendromun belirtilerini şöyle açıklıyor:
- Yumurtlama bozukluğuna bağlı adet düzensizlikleri ve kısırlık.
- Erkeklik hormonlarının artışına bağlı aşırı tüylenme, sivilce artışı ve saç dökülmesi.
- İnsülin direnci sorunları nedeniyle kolay kilo alımı ve zorlukla kilo verme.
Bu belirtiler, yumurtalık rezervinin düşüklüğü nedeniyle adet düzensizliği yaşayan ve kısırlık şikayetlerinde bulunan hastaların belirtileriyle örtüşebilir. Ayrıca, erkeklik hormonlarının artışına neden olan diğer farklı hastalıklarla da karışıklık gösterebilir. Adet düzensizliği, kolay kilo alımı ve artan tüylenme gibi sorunlar yaşayan kadınların, zaman kaybetmeden bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurması önemlidir.
Polikistik over sendromunun tanısı, hastanın belirtilerinin yanı sıra yapılan ultrasonografik muayenelerde küçük ve çok sayıda yumurtalık kistlerinin varlığı ile bazı hormon seviyelerinin analiz edilmesiyle konulmaktadır.
Dondurulmuş Embriyo Transferi Tercihi
Kısırlık şikayeti olan polikistik over sendromu hastalarında, ilk seçenek olarak yardımcı üreme teknolojileri, yani aşılama veya tüp bebek tedavisi kullanılmamaktadır. Doç. Dr. Tohma, bu hasta grubunun kısırlık şikayeti ile başvurduğunda ilk yaklaşımın, eğer hasta kilolu ise sağlıklı beslenme ve spor ile kilo vermek olduğunu belirtmektedir. Bu süreçten sonra yumurtlatma tedavileri uygulanmaktadır. Eğer bu yaklaşımlarla doğal yolla gebelik sağlanamazsa, aşılama veya tüp bebek tedavisi önerilmektedir.
Bu hasta grubunun yumurtalıklarında çok sayıda yumurta bulunduğundan ve tüp bebek tedavisi sırasında birçok yumurtanın büyümesi nedeniyle hormon değerleri artacağından, taze embriyo transferi tercih edilmemektedir. Buradaki temel amaç, OHSS (yumurtalıkların aşırı uyarılması sendromu) adı verilen ve karın ile göğüs boşluğunda sıvı toplanması ile karakterize olan ciddi bir durumdan kaçınmaktır. Bu nedenle, polikistik over sendromu olan hastalardan elde edilen embriyolar dondurulmakta ve hastanın hormon seviyeleri normale döndüğünde embriyo transferi işlemlerine başlanmaktadır.
Sağlıklı Yaşam Tarzı ve Kilo Kontrolü
Polikistik over sendromu hastalarında fazla kilo alma ve zayıf kilo verme sık karşılaşılan bir durumdur; ancak her hasta için aynı durum geçerli değildir. Doç. Dr. Tohma, bu sendroma sahip kadınların büyük bir çoğunluğunun hafif kilolu veya kilolu olmasının temelinde artan insülin direncinin yattığını ifade etmektedir. Bu hasta grubunda ilk basamak tedavi, kilo vermek olacaktır.
Rutin beslenme programlarında lif ve protein açısından zengin yiyeceklerin yanı sıra glisemik indeksi düşük gıdaların yer alması gerektiği vurgulanmaktadır. Ayrıca, işlenmiş gıdalardan uzak durulması önerilmektedir. Kilo kontrolü sağlanmasının yanı sıra, düzenli spor yapılması ve sağlıklı yaşam tarzının benimsenmesi de son derece önemlidir.
Polikistik over sendromu olan hastalarda kısırlık ve artan kiloya bağlı olarak yoğun stres ve depresyonun daha fazla görüldüğü bilinmektedir. Bu nedenle, gerekli görüldüğünde psikolojik danışmanlık alınması faydalı olacaktır.
