Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Türkiye’nin çatışmada aracılık yapmayı teklif ederken Ukrayna’ya silah tedarik etmeye devam etmesine “şaşırdığını” söyledi.
NATO üyesi Türkiye, Rusya’nın Şubat 2022’deki tam ölçekli Ukrayna işgalinden bu yana her iki ülke arasında denge sağlamaya çalışıyor.
Ankara, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü destekliyor ve ülkeye silahlı insansız hava araçları ve diğer askeri destek sağlıyor, ancak aynı zamanda Rusya ile enerji bağlarını güçlendiriyor ve Moskova’ya yönelik Batı yaptırımlarına karşı çıkıyor.
Türkiye, 2022’deki işgalin hemen ardından iki ülke arasında barış görüşmeleri düzenledi ve Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, sürekli olarak daha fazla müzakere aracılığı yapmayı tartıştı. O zamandan beri Ukrayna, barış müzakerelerinde Rusya ile doğrudan bir etkileşimde bulunmamaya kararlı kalmıştır ve Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, geçtiğimiz hafta Kiev’in Moskova’dan gelen ateşkes girişimlerini iki kez reddettiğini söyledi.
Türk gazetesi Hürriyet’e verdiği röportajda Lavrov, “Türk silahları, Ukrayna silahlı kuvvetleri tarafından Rus askerlerini ve sivil halkı öldürmek için kullanılıyor” dedi.
“Bu durum, Türk hükümetinin aracılık yapmaya hazır olduğu yönündeki açıklamalarını göz önünde bulundurulduğunda şaşkınlık yaratmaktan başka bir şey olamaz” diye ekledi.
Türkiye, Ukrayna’ya Bayraktar TB2 insansız hava araçları, ağır makineli tüfekler, lazer güdümlü füzeler, elektronik harp sistemleri, zırhlı araçlar ve koruyucu ekipman tedarik etti.
Türk savunma ve havacılık sanayisi, 2023’te 5,5 milyar dolara ulaşan rekor ihracatlar gerçekleştirdi; bu, bir önceki yıla göre %27,1 artış anlamına geliyor. Türk İhracatçılar Meclisi (TIM) tarafından yapılan bir rapora göre, bu ihracatın yaklaşık %5,3’ü Ukrayna’ya gitti; bu oran Azerbaycan’a ( %5,1) ve Polonya’ya ( %4,9) yapılan ihracatla benzer bir paya sahip, ancak ABD’ye yapılan ihracatın oranı (%16,7) kadar değil.
Türkiye’nin ip üstünde yürüyüşü
Türkiye ile Ukrayna arasındaki Askeri Çerçeve Anlaşması çerçevesinde, iki ülke askeri istihbarat değişimi, silahlı kuvvetler ve savunma sanayisi alanında işbirliği, karşılıklı eğitim ve öğretim faaliyetleri konusunda anlaşmaya vardı.
Erdoğan’ın 4 Şubat 2022’de Kiev’e yaptığı ziyaret sırasında – Rusya’nın tam ölçekli işgalinden önce – iki ülke on kadar başka anlaşma imzaladı, bunların arasında bir serbest ticaret anlaşması da bulunuyor.
Euronews Türkçe’ye konuşan İYİ Parti Ankara Milletvekili Kürşad Zorlu, “Türkiye’nin Ukrayna ile kapsamlı ve geleceğe dönük bir savunma sanayi işbirliği var. Ayrıca, Türk savunma sanayisi için bazı girdilerin Ukrayna’dan sağlandığı da biliniyor” dedi.
Zorlu, “Bunun sürdürülebilirliğini sağlamanın Türkiye’nin hedefi olduğu anlaşılabilir” diye ekledi. Zorlu, Türkiye Büyük Millet Meclisi Dışişleri Komitesi üyesidir.
Yine de Ankara, Moskova ile ilişkilerini de geliştirmeye çalışıyor ve Rusya’nın tam ölçekli işgalinden bu yana ticaret, turizm ve enerji alanındaki işbirliklerini artırdılar.
Son aylarda Türkiye, BRICS ekonomik birliğine katılma arzusunu ifade etti. Orijinal üyeleri Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika olan bu birlik, bu yıl Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni de kapsayacak şekilde genişledi.
Erdoğan, geçen ay Rusya’nın Kazan şehrinde düzenlenen bir BRICS zirvesinin kenarında Putin ile bir araya geldi. Rus Cumhurbaşkanı, Türk mevkidaşının Karadeniz’deki gemi taşımacılığı ve bir tahıl koridoru kurulması konusunda yeniden önerilerde bulunduğunu belirtirken, Erdoğan gazetecilere iki ülke arasında “barış görüşmelerine bir an önce başlamak istediğini” söyledi.
Askeri gözlemciler, Rus kuvvetlerinin Eylül ayından bu yana Ukrayna’daki ilerlemelerini belirgin şekilde artırdığını, Rusya’nın insan gücü ve silahlar bakımından büyük bir avantaja sahip olduğunu vurgularken, Kiev’in Batılı müttefiklerinden daha fazla yardım ve silah talep ettiğini belirtiyor.
