Avusturyalı psikolog Fritz Heider’ın 1940’larda geliştirdiği sosyal denge teorisine göre insanlar, sosyal ilişkilerinde uyum arayışı içerisindedir. Bu teoriye göre, insanlar bilişsel düzeyde tutarlılık arayarak ilişkilerinde denge sağlamaya çalışırlar. Heider’a göre, dengeli ilişkiler 4 kurala dayanır: Düşmanın düşmanı dosttur, dostun dostu dosttur, düşmanın dostu düşmandır ve dostun düşmanı düşmandır.
Yıllardır Doğrulanmaya Çalışılan Teori
Independent Türkçe’de yer alan habere göre, pek çok araştırmacı ağ bilimi ve matematik kullanarak Heider’ın teorisini yıllardır doğrulamaya çalışmaktadır. Ancak, toplumsal ilişkilerin karmaşıklığı ve çalışmalarda kullanılan basit ağ yapıları sebebiyle tutarsız sonuçlar elde edilmiştir.
Northwestern Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, Heider’ın teorisinin temel öğelerini bir araya getirerek bu engeli aşmayı başardılar. Gerçek hayatta insanların birbirlerini tanımadığı ve bazı insanların diğerlerine göre daha az olumsuz etkileşime girdiği gerçeğini dikkate alan araştırmacılar, daha önce oluşturulan 4 farklı veri setini kullanarak çalışmalarını yürüttüler.
- Sosyal haber sitesi Slashdot’taki kullanıcıların puanladığı yorumlar
- ABD Kongresi üyelerinin meclis kürsüsünden girdiği etkileşimler
- Bitcoin yatırımcıları arasındaki etkileşimler
- İnternet sitesi Epinions’taki tüketicilerin ürün incelemeleri
Araştırmacılar, kişiler arasındaki pozitif ve negatif ilişkileri rasgele dağıtmak yerine, kişilerin birbirleriyle tanışma ihtimallerini dikkate alan istatistiksel bir model geliştirdiler. Bu model, geniş çaplı toplumsal ağların Heider’ın sosyal denge teorisine uyumlu olduğunu gösterdi.
Araştırmacılar, elde ettikleri bulguların toplumsal kutuplaşmayı azaltma ve diğer alanlarda fayda sağlama potansiyeline sahip olduğunu düşünmektedirler. Northwestern Üniversitesi Fizik ve Astronomi bölümünde öğretim üyesi olan István Kovács, çalışma hakkında “Bunun nedeni gerçek hayatın karmaşık olmasıydı. Kimin kimi tanıdığı ve bazı insanların diğerlerinden daha dost canlısı olduğu gibi iki kısıtlamayı aynı anda hesaba katmamız gerektiğini fark ettik.” şeklinde açıklama yapmıştır.
