Tahran’ın İsrail’e Yönelik Büyük Füze Saldırısının Arkasındaki Hesaplamalar Neler?

Tehran, Pazartesi gecesi, bölgesel çatışmaya katılma şok kararıyla kendi topraklarından İsrail’i hedef alan büyük bir füze saldırısı başlattı. İlk belirtiler, bu saldırının Nisan’dakinden çok daha hesaplı ve cesur olduğunu gösteriyor.

İsrail üzerinde uçan yüzlerce İran füzesinin görüntüsü ve büyük İsrail şehirlerinde sürekli çalan sirenler, bu saldırıyı önceki misillemelerden çok daha ciddi hale getirdi.

Tehran, saldırının kendi toprakları ve vatandaşları üzerinde tekrar eden saldırılara karşı bir “kendini savunma” eylemi olduğunu savunuyor.

Yaklaşık iki ay süren “katı bir itidal” döneminin ardından, Hamas siyasi lideri İsmail Haniyeh, Hezbollah’ın Hasan Nasrallah’ı ve IRGC’nin Lübnan’daki kıdemli askeri danışmanı Abbas Nilforuşan’ın ölümü için misilleme yapma kararı alındığını iddia ediyor.

IRGC, ayrıca, açıklamasında Gazze’nin çocukları ve Lübnan halkının kanını alma eyleminden de bahsetti.

İran neden şimdi saldırdı?

Bu konu, son günlerde önemli bir tartışma yarattı ve İran’ın bölgede temel müttefikini terk ettiği spekülasyonlarına yol açtı.

Yeni başkan, aslında Haniyeh’in Tahran’da öldürülmesinin ardından İsrail’e karşı misilleme yapmaması nedeniyle eleştirilere maruz kaldı. (İsrail, sorumluluğu üstlenmemiş olsa da, Haniyeh’in ölümünün arkasında olduğu geniş çapta kabul ediliyor).

Sağcılar, bu eylemsizliğin Netanyahu’yu daha da cesaretlendirdiğini, geçen Cuma Beyrut’ta Nasrallah ve Nilforuşan’a yönelik hedefli öldürmeleri hatırlatarak savunuyorlar.

Bazı eleştirmenler, Netanyahu’nun şimdi İran içinde daha fazla suikast gerçekleştirme konusunda kendisine güven duyabileceğini bile öngördüler.

Bu nedenle, Tahran, İsrail’e cevap verme seçeneği olmadığını hissetti ve iç kamuoyunun bir kısmını yatıştırmak ve komşu ülkelerde “Direniş Ekseni”ni yeniden canlandırmak için yanıt vermek zorunda kaldı.

Buna rağmen, İsrail’in Lübnan’daki askeri operasyonları devam etti ve İsrail ordusu hedeflerine ulaşana kadar sürdüreceklerini belirtti.

Hangi füzeler kullanıldı ve sivil uçuşlar ne olacak?

İran, füzelerinin %90’ının hedeflerine ulaştığını iddia ederken, İsrailli yetkililer çoğu füzelerin İsrail hava savunma sistemleri tarafından engellendiğini, ancak bazı askeri üslerin vurulmuş olabileceğini kabul etmediklerini belirtiyor.

IRGC, en az üç askeri üssü vurmak için Fattah-1 adlı yeni hipersonik füzeyi ilk kez kullandığını iddia ediyor.

Tehran tarafından “hipersonik” olarak tanımlanan Fattah-1’in, Mach 5 hızında, yani sesin beş katı hızında (yaklaşık 6,100 km/s) gittiği bildiriliyor. Ancak, kaç adet Fattah-1 füzesinin gerçekten fırlatıldığı belirsizliğini koruyor.

Bu arada, İran Sivil Havacılık Kurumu, ülkedeki tüm uçuşların Perşembe sabahı yerel saatle 5’e kadar askıya alınacağını duyurdu.

Bu iptal, Tahran’ın hızlı bir İsrail misillemesinden duyduğu endişeleri yansıtıyor olabilir. Açıklama, İran’ın İsrail’e en az 180 füze fırlatmasının ardından ve füze saldırısı sırasında Ben Gurion Havalimanı’nın kısa süreli kapatılmasının ardından yapıldı.

İran’ın saldırının başlangıcında hava sahasını tamamen kapatıp kapatmadığı hala belirsiz. Bir uçuşta yolcuların pencerelerinden füzeleri izlediklerini gösteren videolar, şüpheleri artırdı ve IRGC tarafından neredeyse dört yıl önce düşürülen Ukrayna uçağını hatırlattı. IRGC, o olayda sivilleri insan kalkanı olarak kullanmakla suçlanmıştı.

Sırada ne var?

Başlangıçta yaptığı açıklamalarda Benjamin Netanyahu, İran’ın bu saldırıyla büyük bir hata yaptığını ve sonuçlarla karşılaşacağını belirtti. “Kural şudur: Bize saldıran kim olursa, biz ona saldıracağız” dedi.

İran’ın petrol tesisleri potansiyel bir hedef olmaya devam ediyor ve bazıları, İsrail’in hedefli suikastlara başvurabileceğini veya İran’ın hava savunma sistemlerini vurabileceğini speküle ediyor. İsrail’in Nisan’daki karşı saldırısı, İran’daki bir S-300 hava savunma bataryasını hedef almıştı ve bu, o saldırı turunun sona erdiğini gösteriyor.

Bununla birlikte, Salı günkü füze saldırısında yer alan komutanları öldürmeyi hedefleyen bir saldırının olasılığı daha yüksek görünüyor. Başka bir seçenek ise İran’ın benzin üretiminde yer alan rafinerileridir, çünkü İran bu sektörde çok savunmasızdır.

Genellikle, İran’daki herhangi bir kriz, huzursuzluktan savaş korkusuna kadar, benzin istasyonlarında uzun kuyrukların oluşmasıyla kendini gösterir; bu durum son 24 saatte açıkça gözlemlenmiştir.

Öte yandan, İranlı diplomatlar ve askeri komutanlar, operasyonlarının sona erdiğini belirterek, İran’ın İsrail yanıt verene kadar daha fazla eylemde bulunmayacağını ima ettiler. Ancak, İran, herhangi bir İsrail misillemesine karşı daha güçlü bir yanıt verileceğini uyarısında bulundu.

Tehran’ın stratejik seçenekleri, özellikle ABD’nin İsrail’e tam destek verdiği göz önüne alındığında, füze yeteneklerinin ötesinde belirsizdir. Batılı ülkelerin, çoğunun İran’ın eylemlerini kınadığı tepkileri, Washington’un müttefiklerinin de İsrail’in yanında durduğunu gösteriyor.

Bu, özellikle İran’ın stratejik müttefikleri — Rusya ve Çin — belirsiz kalmaya devam ettiği ve sık sık ulusal çıkarlar doğrultusunda pozisyonlarını yeniden hesapladıkları göz önüne alındığında, İsrail’in lehine olan dengeyi açıkça kaydırıyor.

Bazı eleştirmenler, İran’ın füze saldırısını kamuoyuna yönelik karmaşık, pahalı bir gösteri olarak alaycı bir şekilde tanımladı.

Yaklaşık 200 balistik füze fırlatıldı, ancak hiç İsrailli ölmedi ve yalnızca bir Filistinlinin öldüğü bildirildi. Saldırıların saat yoğunluğunda zamanlaması ve coğrafi yayılımının kamuoyunu etkileme stratejisinin bir parçası olup olmadığı belirsizliğini koruyor.

Her halükarda, savaş ve çatışmanın gerçek kurbanları her zaman sıradan sivillerdir — siyasette yer almayan insanlar. İster doğrudan ister dolaylı olarak, şiddetten muzdarip olurlar ya da ekonomik zorluklar ve psikolojik travmalar gibi geniş kapsamlı sonuçlarla karşılaşırlar.