Kültür Harcamaları ve Kültürel İstihdamın Önemi
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, kültür harcamaları 2023 yılında 2022 yılına göre yüzde 84,7 artarak 276 milyar 338 milyon 253 bin TL olmuştur. Bu artış, Türkiye’nin kültürel ve sanatsal gelişimine olan katkının ne denli önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Kültür harcamalarının gayrisafi yurt içi hasılaya oranı ise 2023 yılında %1 olarak gerçekleşmiştir. Bu durum, kültürel sektörlerin ekonomik büyümeye sağladığı katkıyı göstermektedir.
Genel Devlet Kültür Harcamalarının Payı ve Dağılımı
Toplam kültür harcamaları içinde genel devlet harcamalarının payı 2023 yılında %64,3 şeklinde gerçekleşmiştir. Genel devlet kültür harcamaları, bir önceki yıla göre %98,1 artarak 177 milyar 594 milyon 791 bin TL olmuştur. Bu harcamaların %67,9‘u merkezi devlet bütçesinden karşılanmıştır. Önemli bir diğer nokta ise genel devlet kültür harcamalarında en yüksek payın %24,4 ile mimarlık alanında olmasıdır. Bu durum, mimarlık ve tasarım faaliyetlerinin kültürel alandaki önemini vurgulamaktadır.
Hanehalkı Kültür Harcamalarının Dağılımı
Hanehalklarının 2023 yılında gerçekleştirdiği kültür harcamalarında; veri işlem ekipmanları %22, televizyon ve ekipmanı %21 ve kitaplar %15 paya sahip olmuştur. Bu oranlar, toplumun teknoloji ve bilgiye olan ilgisini ortaya koymaktadır. Ayrıca, bu harcamaların büyük bir kısmının eğlence ve bilgi edinme amacıyla yapıldığı görülmektedir.
Kültürel Sektörlerin Katma Değeri ve Faktör Maliyeti
Kültürel sektörlerde faaliyet gösteren girişimlerin faktör maliyetiyle katma değeri %94 artarak 108 milyar 214 milyon 593 bin TL olmuştur. Katma değerin %22,2‘si kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, %13‘ü sinema filmi, video ve televizyon programları yapımcılığı, ses kaydı ve müzik yayımlama faaliyetleri ve %12,1‘i mücevher ve benzeri eşyaların imalatı alanında faaliyet gösteren girişimler tarafından üretilmiştir. Bu durum, kültürel sektörlerin ekonomik katkısını ve çeşitliliğini göstermektedir.
Kültürel Mal İhracatı ve İthalatı
Kültürel mal ihracatı, bir önceki yıla göre %47,7 artarak 263 milyar 740 milyon 463 bin TL olmuştur. Öte yandan, kültürel mal ithalatı %87,5 artarak 149 milyar 553 milyon 210 bin TL‘ye ulaşmıştır. Kültürel mal ihracatının toplam mal ihracatı içindeki payı 2023 yılında %4,3 olurken, kültürel mal ithalatının toplam mal ithalatı içindeki payı %1,8 olarak belirlenmiştir. Bu veriler, Türkiye’nin kültürel mal üretiminde ve ticaretinde önemli bir yer edindiğini göstermektedir.
Kültürel İstihdam ve Meslek Grupları
Kültürel istihdam 2023 yılında bir önceki yıla göre %9 artarak 743 bin kişi olmuştur. Kültürel istihdamda olanların %60,8‘i 30-54 yaş grubunda, %28,8‘i 15-29 yaş grubunda, %10,4‘ü ise 55 ve üzeri yaş grubunda yer almaktadır. Kültürel istihdamın %89,3‘ünü kültürel meslek alanlarında, %10,7‘sini ise kültürel olmayan meslek alanlarında çalışanlar oluşturmaktadır. Bu da kültürel sektörün geniş bir iş gücü havuzuna sahip olduğunu göstermektedir.
Kültürel İstihdamda Yazarlar ve Gazeteciler
Kültürel istihdamda olanların %38,5‘ini el sanatları çalışanları, %18,7‘sini mimarlar, planlamacı ve tasarımcılar, %9,9‘unu yaratıcı sanatçılar ve sahne sanatçıları, %9,3‘ünü ise yazarlar, gazeteciler ve dilbilimciler oluşturmaktadır. Bu istatistikler, Türkiye’deki kültürel üretimin çeşitliliğini ve derinliğini yansıtmaktadır.
Mimarlık ve Uzmanlaşmış Tasarım Faaliyetleri
Kültürel faaliyet alanlarına göre; mimarlık ve uzmanlaşmış tasarım faaliyetlerinde çalışanların toplam kültürel istihdam içindeki payı %11,1 iken, yaratıcı sanatlar, gösteri sanatları ve eğlence faaliyetlerinde çalışanların payı %5,6‘dır. Programcılık, yayıncılık ve haber ajanslarının faaliyetlerinde çalışanların payı ise %4,3 olarak belirlenmiştir. Bu veriler, farklı kültürel alanların Türkiye’deki ekonomik ve sosyal hayata olan katkısını açıkça ortaya koymaktadır.
