Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Nedir?
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), savaş suçları, insanlığa karşı suçlar, soykırım ve saldırı suçları gibi ciddi uluslararası suçlarla ilgilenen bir mahkemedir. 1 Temmuz 2002’de faaliyete geçen bu mahkeme, Roma Statüsü ile kurulmuş olup, merkezi Hollanda’nın Lahey şehrindedir. UCM, 124 ülkenin taraf olduğu bir uluslararası yapıdır ve bu ülkeler, mahkemenin yetki alanındaki suçları işleyen bireyleri yargılayabilme yetkisine sahiptir.
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Görevleri
UCM’nin en temel görevi, insan haklarını korumak ve barışı sağlamak amacıyla ciddi uluslararası suçları yargılamaktır. Mahkeme, aşağıdaki suçları kapsamaktadır:
- Savaş Suçları: Savaş sırasında sivillere karşı işlenen suçlar, savaş esirlerine kötü muamele gibi eylemler.
- İnsanlığa Karşı Suçlar: Bir grup insanın sistematik olarak hedef alınması, işkence, kölelik gibi eylemler.
- Soykırım: Belirli bir etnik, ulusal veya dini grubun yok edilmesi amacıyla gerçekleştirilen eylemler.
- Saldırı Suçu: Uluslararası barışa karşı gerçekleştirilen saldırgan eylemler.
UCM’nin Yargı Yetkisi Nasıldır?
Uluslararası Ceza Mahkemesi, yalnızca bireyleri yargılayabilir. Devletleri yargılamak gibi bir yetkisi yoktur. Yargılanacak kişinin, mahkeme tarafından belirlenen suçları işlediği tespit edilen bir taraf ülke vatandaşı olması şarttır. Bu durum, UCM’nin bağımsız ve tarafsız bir şekilde yargılama yapmasını sağlamaktadır.
UCM Yargı Süreci Nasıl İşler?
UCM’nin yargı süreci, üç ana yöntemle başlatılabilir:
- Mahkeme Savcısı: Mahkeme savcısı, işlenmiş bir suçu veya birden fazla suçu araştırmak için, herhangi bir kaynaktan gelen bilgiler doğrultusunda soruşturma başlatabilir.
- Devlet Talepleri: Roma Statüsü’nü onaylayan devletler, mahkeme yargılama yetkisini haizse, işlenen bir suç hakkında soruşturma talep edebilirler.
- BM Güvenlik Konseyi: Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliği tehdit eden durumları mahkemeye bildirebilir ve böylece UCM yargı yetkisini elde edebilir.
Uluslararası Ceza Mahkemesi Organları
Roma Statüsü’nün 34. maddesine göre, UCM’nin organları şunlardır:
- Başkanlık: Mahkemenin genel işleyişini yöneten organ.
- Temyiz Bölümü: Mahkeme kararlarının itirazlarını inceleyen bölümdür.
- Yargılama Bölümü: Davaların görülmesi ve yargılanması işlemlerini gerçekleştiren bölüm.
- Ön-Yargılama Bölümü: Soruşturma aşamasındaki davaların işleyişini denetleyen bölüm.
- Savcılık Bürosu: Suçları araştıran ve davaları açan organ.
- Yazı İşleri Bürosu: Mahkeme belgelerinin hazırlanmasından sorumlu olan organ.
UCM’nin Kuruluş Süreci
UCM’nin kuruluş süreci, 1998 yılında Birleşmiş Milletler tarafından Roma’da düzenlenen bir konferansta başlamıştır. 17 Temmuz 1998’de kabul edilen Roma Statüsü, 7 ret oyuna karşılık 120 kabul oyuyla kabul edilmiştir. Mahkeme, faaliyete geçebilmek için 60 ülkenin onayını beklemiştir ve bu onay 11 Nisan 2002 tarihinde tamamlanmıştır. Bugün itibarıyla 139 devlet, Roma Statüsü’nü imzalamış ve 123 devlet tarafından onaylanmıştır.
UCM’nin Netanyahu Kararına Tepkiler
UCM, Gazze’de işlenen savaş suçları nedeniyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkında tutuklama emri çıkarmıştır. Bu durum, uluslararası alanda çeşitli tepkilere yol açmıştır. Beyaz Saray, UCM’nin kararına karşı çıkarken, Arjantin Devlet Başkanlığı da bu durumu eleştirmiştir. Arjantin, UCM’nin kararlarının, terörizme karşı yürütülen meşru savunmaları göz ardı ettiğini belirtmiştir. Fransa Dışişleri Bakanlığı ise, bu kararın hukuki boyutlarının incelenmesi gerektiğini vurgulamıştır.
Uluslararası Ceza Mahkemesi, dünya genelinde barışın sağlanması ve insan haklarının korunması adına önemli bir rol üstlenmektedir. Suçların yargılanması ve faillerinin cezalandırılması, uluslararası toplumun ortak sorumluluğudur. UCM’nin bu görevleri yerine getirirken karşılaştığı zorluklar ve uluslararası tepkiler, mahkemenin işleyişinin ne denli önemli olduğunu göstermektedir.
